Aygün Attar Türkiyənin məşhur qəzetinə mədəniyyət paytaxtı olan Şuşadan danışdı: “Şuşa ailəmin dədə-baba yurdu...”
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Ermənistanın işğalından azad edilmiş Dağlıq Qarabağın ‘Ürəyi’ kimi xarakterizə olunan Şuşanın Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi haqqında fərman imzaladı.
1news.az ONN mediaya istinadən xəbər verir ki, bu barədə Türkiyə Respublikası Prezident Təhlükəsizlik və Xarici Siyasətlər Şurasının üzvü, Türkiyə-Azərbaycan Dostluq, Əməkdaşlıq və Həmrəylik Vəqfinin prezidenti Aygün Attarın "Sabah" qəzetinə özəl açıqlamasında qeyd olunub..
A.Attar məqaləsini təqdim edirik:
Prezident Əliyev, “Şuşada dövlət idarəçiliyi və hüquqi tənzimləmənin daha da təkmilləşdirilməsi şəhərdəki tarixi və mədəni irsin bərpasına və qorunmasına xidmət edəcək, həm də onun davamlı inkişafı üçün şərait yaradacaq. Şuşa şəhərinin tarixi mənzərəsini bərpa etmək, əvvəlki şöhrətini bərpa etmək və ənənəvi zəngin mədəni həyatla birləşdirmək və eyni zamanda Azərbaycanın paytaxtı ənənəvi zəngin mədəni həyatla birləşdirmək və onu beynəlxalq arenada Azərbaycanın çoxəsrlik zəngin mədəniyyətinin, memarlığının və şəhərsalmasının parlaq incisi kimi tanıdacaq.
Şuşa Azərbaycanın sivilizasiya paytaxtı idi. Şuşa ailəmin dədə-baba yurdu... İbrahim xandan əziz ailəmin məmləkəti… Sevdiyim babam Ağamirovların, Seyyit Həsən Ağanın və babam Əliövsət Ağanın məzarlarının yerləşdiyi şəhər… Nəciblik, xeyirxahlıq, musiqi, sənət Azərbaycanın təbii konservatoriyası, milli sivilizasiyamızın əvəzsiz tacı olan Qafqaz Parisi 8 may 1992-ci ildə terrorçu ermənilər tərəfindən işğal edildi. Şuşa işğalından sonra ürək tutmasından vəfat edən və anamın qardaşı kimi sevdiyi əmim üçün çıxılmaz bir yasın şahidi oldum.
Paşinyanın Cıdır düzündə sərxoş oyunlarını izləyərək dəhşətə gəldim. Gün gəldi, Qarabağdan ayaqyalın sürgün edilən və öldürülənlərin uşaqları, Müzəffər Ali baş komandanın ətrafına toplaşdı və Paşinyanın rəqsini izlərkən sıxılmış yumruq işğalçı ermənilərin başında idi və “dəmir yumruq” kimi yerə endi.
Şuşa!!!
Qoynuna girməyə qalmışdır bir az,
Könül fərəhlənib eylədi pərvaz.
Ölməyib görəydim seyrini hər yaz,
Səndə vardır başqa lətafət,Şuşa!
Dahi şair Səməd Vurğunun şah əsərləri ilə dediyi kimi, Şuşa, şücaət, sevgi, mərtlik, qəhramanlıq, sevgi, halallıqdır… Şuşa şəhidlər yataqxanası, qazilər evi, qəhrəmanlar ocağıdır. Şuşa tarix boyu həm cənnəti, həm də cəhənnəmi dadmış bir şəhərdir ki, bəxt qismətinə bəxti bəxtinə gülür, gah da kədərlənir. Şuşa həm Qarabağdır, həm də Azərbaycandır. Şuşa, Qarabağ xanlığının qurucusu Pənah Əli Xanın inşa etdirdiyi “Pənahabad” adlı tarixi bir şəhərdir.
XVIII əsrin ikinci yarısında Qarabağ xanı Pənah Əli Xan tərəfindən Şuşa Qalasının inşası ilə mühüm bir Türk vətəni adını alan Şuşa, yerləşdiyi yerə görə bir çox fərqli sivilizasiyalar üçün tez-tez gedən yer olmuşdur. Tədarük və miqrasiya yolları ilə.
Şuşa deməklə yanından keçmək olmaz. Sinəsinə min illər toplayan, bir çox mədəniyyətə ev sahibliyi edən və nəfəs alan bir yerdir. Saklar, Hunlar, Şərqi Romalılar, Xəzərlər, Səlcuqlular, Monqollar və Teymur İmperiyası kimi bir çox mədəniyyətə ev sahibliyi etdi. Daha sonra Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu, Səfəvi və Osmanlı Dövlətlərinin suverenliyi ilə Türk-İslam qoxulu milli mədəniyyət hakim oldu. Bu şəhər həm də ermənilərin “Türksüz Ermənistan” idealını, bölgəni “Qarabağın Qüdsü” adlandıraraq ələ keçirilməsini həyata keçirmək üçün əldə ediləcək strateji bir yerdir.
Bu mənada, Birinci Dünya Müharibəsi və ondan sonra ermənilər tərəfindən üç yol izlənildi. Birincisi, doğma Azərbaycan xalqını Şuşaya hücumları ilə çökdürərəq coğrafi təmizlənmə aparmaqdır. İkincisi, qorxutmaq və məcburi köç etmək kimi bu şiddət metodları nəticə vermirsə, bölgədə yaşayan Azərbaycan türklərinə qarşı hücumlar, kütləvi qətllər və hər cür məhv ilə etnik təmizlənmənin tətbiq olunmasıdır. Üçüncüsü, yandırdıqları və yıxdıqları malikanələrin, təhsil binalarının, tarixi və mədəni əsərlərin izlərini məhv etməklə, nəticədə burada türklərin deyil, ermənilərin yaşadıqlarını təbliğ etmək.
Allah şahiddir, tarixin, qəbir daşlarının, min illərin abidələrinin, şəhidlərin qanı ilə sulanan şəhidlərin, otların, çiçəklərin və ağacların şahididir. Şair S.Vurğun buna görə deyir;
El bilir ki, sən mənimsən,
Yurdum, yuvam, məskənimsən,
Anam, doğma vətənimsən!
Ayrılarmı könül candan?
Azərbaycan, Azərbaycan!
Şuşa bir mədəniyyət və turizm şəhəridir və yalnız Şuşada yaşayan insanlar üçün deyil, həm də bütün azərbaycanlılar üçün mərhum Prezident Heydər Əliyevin təbirincə desək “əziz bir şəhər, əziz bir qala, əziz bir abidə” dir.
Azərbaycanlı şair və rejissor “Xan qızı” Xuşid Banu Natavan (1830-1897), azərbaycanlı bəstəkar və musiqişünas Üzeyir Hacıbəyli (1885-1948), Sovet İttifaqı işğalına qədər ilk olaraq Azərbaycan parlamentində İttifaq və Tərəqqi Komitəsinin üzvü idi, daha sonra Türkiyə Cümhuriyyətində. Fəaliyyətlərinə davam edən millət vəkili olan Əhməd Ağaoğlu, Şuşada anadan olan tanınmış bir insandır. Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi, xüsusən də Şuşa şəhəri musiqi fəaliyyətinin mərkəzi sayılırdı və Azərbaycan musiqisinin görkəmli simalarının əksəriyyəti Qarabağda tərbiyə olunurdu. Şuşanın Azərbaycanın incəsənət və sənətkar fabriki olduğunu söyləyirlər, Azərbaycanda ilk dəfə teatr, şeir və konsertlərə ev sahibliyi etdiyi üçün “Şərq Konservatoriyası, Avropa İtaliyası, Azərbaycan musiqisinin beşiyi” adlanır.
Polad Bülbüloğlunun atası Murtaza Məmmədov, Üzeyir Hacıbeyli, Seyyid Əhməd Qarabaği, Rəşid Behbudov kimi məşhur Azərbaycan musiqiçilərinin vətənidir. Şuşa, Xurşudbanu Natavan, Qasım bəy Zakir, Süleyman Sani Axundov, Əbdürrəhim Haqverdiyev, Nəcəf bəy Vəzirov kimi məşhur yazıçı və mütəfəkkirlər də Şuşada təlim keçmiş sənətkar kimi tarixə düşdülər. Şuşadakı memarlıq abidələri Azərbaycanın çoxəsrlik tarixinin, mədəniyyətinin və ənənəsinin göstəriciləridir. Şuşanın ən məşhur məscidlərindən olan Yuxarı Gövhər Ağa Məscidi və Aşağı Gövhər Ağa Məscidi burada yerləşir. Şuşa beynəlxalq ticarət mərkəzlərindən biridir. Bu səbəbdən Qəhraman Mirsiyab Ağa Kərvansaray kimi bir çox karvansaraylar burada yerləşir.
Bu, Şuşanın otuz illik bir erməni işğalından xilas olması, Ermənistanın məğlubiyyəti, yorulmayan ürək kədərimizin qaytarılması və şəhidlərimizin və qazilərimizin bizə haqqıdır. Torpaqlarından qoparılanların mərhəmət yağışı kimi vətənlərinə axışmasıdır. Azərbaycan Prezidenti Ali Baş Komandan İlham Əliyevin “Bu gün 8 Noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan bayrağı Şuşada dalğalanır. 28 il sonra Şuşada azan səsi eşidiləcək” sözləri, gedişatın elanı oldu müharibə və ordunun zəfəri.
Yaşasın: 8 May 1992-ci ildə bağrımızdan qoparılan Şuşanın 28 -ci ildönümünü bizə zəfər olaraq yaşadan və 7 may 2021 -ci ildə imzaladığı “Şuşa şəhərini Azərbaycan sivilizasiyasının paytaxtı” elan edən Ali Baş Komandan İlham Əliyev və şanlı Azərbaycan ordusudur.
Prezident Ərdoğanın Şuşaya gözlənilən səfəri öncəsində Qarabağ Zəfərini taclandıran gözəl Şuşanın əsrlər boyu qorunub saxlanılan mədəniyyət paytaxtı kimi rəsmi qeydiyyatı yalnız Azərbaycan üçün deyil, Türk Dünyası üçün də çox əhəmiyyətli bir tarixi qərar olmuşdur.
TÜRKSOY-un və Türk Şurasının və Türkiyənin Şuşadakı Baş Konsulluğunun ofislərinin açılması vacibdir.
Türkiyə-Azərbaycan Dostluq, Əməkdaşlıq və Həmrəylik Vəqfi olaraq Şuşada Mədəniyyət Evimizin açılması üçün təmaslara başlamışıq. Hər il yasa bürünərək, dünyanın başımıza çökdüyü 8 May tarixində belə bir sevinclə yaşadığımız üçün şükürlər olsun.
Gözlərimiz işıqlı, yolumuz açıq!
