"Asiyanın Qəlbi": "İstanbul Prosesi"nin Bakı "ritmi" - Newtimes | 1news.az | Xəbərlər
Siyasət

"Asiyanın Qəlbi": "İstanbul Prosesi"nin Bakı "ritmi" - Newtimes

14:57 - 19 / 12 / 2017
"Asiyanın Qəlbi": "İstanbul Prosesi"nin Bakı "ritmi" -  Newtimes

2011-ci ildə Türkiyə mərkəzi Əfqanıstan olmaqla böyük bir geosiyasi məkanda sülh, əməkdaşlıq və qarşılıqlı etimadı təmin edə biləcək format irəli sürdü. Onun adı "Asiyanın Qəlbi – İstanbul Prosesi"dir. 2012-ci ildə Prosesə dəvət alan Azərbaycan onun fəal iştirakçısıdır. Bu il Azərbaycanın Prosesə sədrliyi başa çatır. Estafeti Türkiyə götürür. Bunun fonunda Bakıda keçirilən "İstanbul Prosesi" çərçivəsində "Gücləndirilmiş Asiyanın Qəlbi regionuna doğru təhlükəsizlik və iqtisadi bağlantılar" mövzusunda 7-ci Nazirlər Konfransının geosiyasi əhəmiyyəti üzərində geniş dayanmağa ehtiyac duyulur. Bu məsələ Prezident İlham Əliyevin dərin məzmunlu nitqində lakonik tezislərdə öz ifadəsini tapıb. Prosesin məqsədi, məzmunu geosiyasi-strateji nitqdə əks olunub. Eyni zamanda, Azərbaycanın ona verdiyi töhfələr, həmin layihənin perspektivləri konkret faktların işığında göstərilib. Onların nəzəri təhlili mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Asiyada sülh və əməkdaşlıq: Türkiyənin təşəbbüsü və Azərbaycanın fəallığı

Azərbaycanın paytaxtında əhəmiyyətli beynəlxalq tədbirlərin keçirilməsi artıq ənənə halını alıb. Mütəxəssislər bu tədbirlərin yüksək səviyyədə təşkil edildiyini daima vurğulayırlar. Maraqlıdır ki, Bakı çox müxtəlif mövzularda qlobal əhəmiyyətli tədbirlərə ev sahibliyi edir. Bu, Azərbaycanın sözün həqiqi mənasında həm regionun lider dövləti olduğunu, həm də geosiyasi mərkəz rolunu oynadığını nümayiş etdirməkdədir. Bunun növbəti təsdiqi paytaxtımızda "Asiyanın Qəlbi – İstanbul Prosesi" çərçivəsində "Gücləndirilmiş Asiyanın Qəlbi regionuna doğru təhlükəsizlik və iqtisadi bağlantılar" mövzusunda 7-ci Nazirlər Konfransının keçirilməsi oldu.

Öncə vurğulayaq ki, "Asiyanın Qəlbi – İstanbul Prosesi"nin əsası 2011-ci il noyabrın 2-də İstanbul şəhərində keçirilmiş Nazirlər Konfransında qoyulub. Bu prosesin başlıca məqsədi çoxtərəfli əməkdaşlıq və dialoq formatı kimi böyük bir geosiyasi məkanda sülhü, əməkdaşlığı və sabitliyi təmin etməkdən ibarətdir. Onun təşəbbüskarı isə qardaş Türkiyədir. Onu da qeyd edək ki, həmin prosesdə Əfqanıstanda sülh, sabitlik və inkişafın reallaşması məqsədi xüsusi yer tutur. İndi 14 dövlət qısa müddətdə böyük nüfuz qazanan "Asiyanın Qəlbi – İstanbul Prosesi"nin tamhüquqlu üzvüdür. Bundan başqa, 17 dövlət və 12 beynəlxalq təşkilat dəstəkçi qismində iştirak edir.

2012-ci ildə bu prosesə dəvət alan Azərbaycan onun fəal üzvüdür və ölkəmizin sədrlik müddəti bu il başa çatır. Bu baxımdan 7-ci Nazirlər Konfransının Bakıda keçirilməsi başqa faktorlarla yanaşı, həm də Azərbaycanın fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi baxımından əhəmiyyətli idi (bax: Bakıda "Asiyanın Qəlbi – İstanbul Prosesi" çərçivəsində 7-ci nazirlər konfransı keçirilir / AZƏRTAC, 1 dekabr 2017).

Tədbirdə Azərbaycan Prezidenti ilə yanaşı, Əfqanıstanın dövlət başçısı Məhəmməd Əşrəf Qani də iştirak edib. Üzv ölkələrdən çoxlu sayda nümayəndələr də tədbirə qatılıblar. Ekspertlərin ilkin rəyinə görə, Bakı müzakirələri çox maraqlı və səmərəli keçib. Prezident İlham Əliyevin nitqi böyük maraqla qarşılanıb (bax: Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan "Asiyanın Qəlbi – İstanbul Prosesi"ni sülhün, təhlükəsizliyin, iqtisadi inkişafın təmin olunması üçün dəyərli mexanizm hesab edir / AZƏRTAC, 1 dekabr 2017).

Sonda konfrans iştirakçıları bəyannamə qəbul ediblər. Orada Prosesin əhəmiyyəti, görülən işlərin vacibliyi ilə yanaşı qarşıda duran vəzifələr də öz əksini tapıb. Azərbaycanla Əfqanıstan arasında ayrıca bir neçə əməkdaşlıq sənədi imzalanıb.

"Gücləndirilmiş Qitə" qlobal kontekstdə: "İstanbul Prosesi" üstəgəl "Yeni İpək Yolu"

Bu hadisənin geosiyasi əhəmiyyəti bir neçə aspektdə özünü büruzə verir. Əslində, bu barədə Prezident İlham Əliyev dolğun nitqində bəhs edib. "Asiyanın Qəlbi – İstanbul Prosesi" Əfqanıstandan başlayaraq Türkiyəyə qədər uzanan geosiyasi məkanda ölkələr arasında iqtisadi, enerji, nəqliyyat və təhlükəsizlik sferalarında əməkdaşlığı qarşısına məqsəd kimi qoyduğundan onun səmərəli beynəlxalq əməkdaşlıq formatı olduğunu deyə bilərik. Həmin aspektdə dövlət başçısı İlham Əliyev nitqində vurğulayıb: "Beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə hörmət və riayət edilməsi, xüsusilə suverenlik, ərazi bütövlüyü və dövlətlərin beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin toxunulmazlığı, suveren bərabərliyə hörmət və daxili işlərə qarışmama regional və beynəlxalq təhlükəsizliyin təmin edilməsində təməl olmaqla, sabitlik və yəqinlik təmin edir. Bu prinsiplər İstanbul Prosesi çərçivəsində bizim münasibətlərimiz və əməkdaşlığımız üçün zəmin təşkil edir və bu, "Asiyanın Qəlbi" Bəyannamələrində bir daha vurğulanmışdır" (bax: əvvəlki mənbəyə).

Buradan görünür ki, "İstanbul Prosesi" beynəlxalq hüququn prinsiplərinə tam sədaqətlilik əsasında davam edir və bir neçə ölkənin sıx əməkdaşlığına böyük imkanlar yaradır. Azərbaycanın buradakı geosiyasi rolu isə xüsusi olaraq qeyd edilməlidir. Məsələnin mahiyyəti İlham Əliyevin nitqində gətirdiyi faktlarda tam olaraq açılıb. Belə ki, Azərbaycan energetika, nəqliyyat və təhlükəsizliyin təmini sahələrində "İstanbul Prosesi"nə ciddi dəstək verir.

Bu baxımdan Şərq-Qərb və Şimal-Cənub dəhlizlərinin reallaşdırılması, "Lapis-Lazuli" layihəsi üzrə sazişin imzalanması, Bakıda yeni limanın tikilməsi ayrıca vurğulanmalıdır. Ölkə rəhbəri həmin bağlılıqda qeyd edib: "Azərbaycanın təşəbbüskarı olduğu və davam etməkdə olan regional bağlılıq layihələri, o cümlədən bu yaxınlarda açılışı olmuş Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, yeni Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarəti Limanı, Azərbaycan ilə İran arasında dəmir yolu şəbəkələrini əlaqələndirən Xəzər dənizi sahilindəki logistik mərkəz kimi strateji təməl komponentləri, Şərq-Qərb və Şimal-Cənub istiqamətləri üzrə çoxtərəfli imkanlara malik transregional infrastrukturun inkişafında keyfiyyətcə yeni nailiyyətləri nümayiş etdirir... Azərbaycan, Əfqanıstan, Gürcüstan, Türkiyə və Türkmənistan tərəfindən bu yaxınlarda imzalanmış "Lapis-Lazuli" razılaşması Əfqanıstanı birbaşa Avropa ilə əlaqələndirəcək başlıca beynəlxalq, ticarət və nəqliyyat dəhlizi razılaşmasıdır..." (bax: əvvəlki mənbəyə).

Deməli, "Asiyanın Qəlbi – İstanbul Prosesi" daha geniş miqyasda geosiyasi inteqrasiyanın real mexanizmlərindən biri kimi çıxış edir. Onun digər layihələrdən iki fərqini vurğulamaq gərəkdir. Birincisi, yeganə beynəlxalq təşəbbüsdür ki, uzun illərdir qan içində olan Əfqanıstanı böyük geosiyasi məkanın mərkəzi kimi qəbul edib, onun dünya ilə əməkdaşlığını sistemli təşkil etmək məqsədi daşıyır. Dünyanın inkişaf etmiş böyük gücləri başlıca olaraq yeni silahlarını Əfqanıstanda sınaqdan keçirməklə məşğuldursa, Türkiyənin təşəbbüsü ilə bir neçə dövlət öz üzərinə çox humanist bir missiyanı götürüb.

İkinci fərq bu Prosesin "Yeni İpək Yolu" layihəsi ilə həmahəng olmasından ibarətdir. Çünki Çinin irəli sürdüyü həmin layihədə əsas məqsəd böyük geosiyasi məkanda qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq, təhlükəsizlik, sülh və dövlətlərin birgə inkişafı kimi müəyyənləşib. Eyni tezislər "İstanbul Prosesi"nin başlıca məqsədlərini təşkil edir. Deməli, bu iki layihənin bir-birini tamamlamasından səmərəli və rasional surətdə istifadə etmək olar.

Onun əsas xətti İslam ölkələri ilə başqalarının dialoqu və əməkdaşlığına real məzmun verməkdən ibarət ola bilər. Məhz bu prizmadan İlham Əliyevin öz nitqində vurğuladığı ""Asiyanın Qəlbi – İstanbul Prosesi" sülhün, təhlükəsizliyin, iqtisadi inkişafın təmin olunması üçün dəyərli mexanizmdir" tezisinin dərin nəzəri və praktiki mənası var. Bizcə, həmin Prosesin başlıca geosiyasi əhəmiyyətinə məhz bu fikir prizmasından yanaşmaq daha doğrudur.

Bununla Azərbaycan növbəti dəfə dünya səviyyəli bir tədbirə uğurla ev sahibliyi etdi. Bakı qlobal miqyasda sülh, əməkdaşlıq, barış, terrorla mübarizə və qarşılıqlı inkişaf məsələlərinə real töhfələr verdiyini nümayiş etdirməkdədir. Şübhə yoxdur ki, bu cür fəaliyyət əvvəl-axır təcavüzkar Ermənistanı yerində oturtmağa aparıb çıxaracaq. Tədbirdəki çıxışında Əfqanıstan Prezidenti də Azərbaycana qarşı elan olunmamış müharibənin aparıldığını ayrıca qeyd edib, münaqişənin ədalətli həll olunacağına inamını ifadə edib.

Bu kimi fikirlər son zamanlar ən mötəbər beynəlxalq tədbirlərdən səslənir. Şübhə yoxdur ki, bunlar Azərbaycan rəhbərliyinin apardığı uğurlu və səmərəli xarici siyasətin birbaşa nəticəsidir. Həmin çərçivədə deyə bilərik ki, "Asiyanın Qəlbi – İstanbul Prosesi"ndə Azərbaycan bundan sonra da səmimi, aktiv və səmərəli fəaliyyətini davam etdirəcək. Sülh, barış, sabitlik və əməkdaşlıq naminə!

Newtimes.az

Paylaş:
365

Son xəbərlər

Xudatda narkotik dövriyəsində şübhəli bilinən 2 nəfər saxlanılıb15 / 06 / 2024, 18:04Ahıl və tənha vətəndaşlara qarşı yarım milyon manata yaxın dələduzluq edilib15 / 06 / 2024, 17:41Bakının Xocalı prospekti istiqamətində yol hərəkəti yenidən təşkil edilir15 / 06 / 2024, 17:22Monteneqro futbol millisinin qapıçısı 26 yaşında ölüb15 / 06 / 2024, 17:01İsmayıllıda cücələrə su verən qadını elektrik cərəyanı vuraraq öldürüb15 / 06 / 2024, 16:39Azərbaycan beynəlxalq axtarışda olan şəxsi Avstriyaya təhvil verib15 / 06 / 2024, 16:16Kənan Quluzadə: “COP29 çərçivəsində turistlər üçün 15 fərqli istiqamət təqdim olunacaq”15 / 06 / 2024, 16:02Bu il iyunun 15-nə qədər “Şahdağ”dakı hotellərdə qalan turistlərin sayı açıqlandı15 / 06 / 2024, 15:55Kənan Quluzadə: 2024-cü ilin ilk 5 ayında ölkəyə gələn turistlərin sayında 35 faiz artım olub15 / 06 / 2024, 15:33Hakan Fidandan Azərbaycanla bağlı paylaşım edib15 / 06 / 2024, 15:27Azərbaycanda əczaçılıq məhsullarının istehsalı 30% artıb15 / 06 / 2024, 14:55Lənkəranda avtomobil su kanalına aşıb, 3 nəfər xəsarət alıb15 / 06 / 2024, 14:33Azad olunmuş ərazilərdə növbəti dəfə silah-sursat aşkar olunub15 / 06 / 2024, 14:16Tanınmış türk ilahiyyatçı vəfat edib15 / 06 / 2024, 13:59Gəncədə 14 yaşlı qızın nişanlanması ilə bağlı araşdırma başlanılıb - YENİLƏNİB15 / 06 / 2024, 13:45Ağdaşda lotereya biletləri oğurlayan keçmiş məhkum saxlanılıb15 / 06 / 2024, 13:32Kamaləddin Qafarov: “Azərbaycan bu gün qüdrətli bir dövlətə çevrilib”15 / 06 / 2024, 13:01Sabahın hava proqnozu15 / 06 / 2024, 12:41Azərbaycan neftinin qiyməti 84 dolları keçib15 / 06 / 2024, 12:27Səfir: “Dəmirağacı parkı”ndan danışmaq mənə böyük şərəf hissi verir15 / 06 / 2024, 12:16
Bütün xəbərlər