İdeoloji təhlükəsizlik: milli müdafiənin görünməz cəbhəsi
Müasir dövrdə dövlətlər hərbi yox, ideoloji təhdidlərlə daha çox üzləşirlər.
Qlobal informasiya açıqlığı dövründə beyinlər uğrunda mübarizə sərhədlərin qorunması qədər vacib amilə çevrilib.
Ərazi bütövlüyünü bərpa etmiş Azərbaycan üçün indi əsas vəzifə - daxili birliyin və milli özünüdərkin qorunmasıdır.
Milli təhlükəsizliyin yeni məzmunu
Ənənəvi milli təhlükəsizlik anlayışı artıq reallığın bütün aspektlərini əhatə etmir. Müasir dünyada müharibə atəşsiz də aparıla bilər - informasiya axınları, sosial şəbəkələr və dəyərlər sistemi vasitəsilə. Əsas sual budur: cəmiyyətin şüurunu kim formalaşdırır və hansı ideyalar dominant olur?
Geosiyasi maraqların və mədəni təsirlərin kəsişməsində yerləşən Azərbaycan üçün ideoloji məkanın müdafiəsi abstrakt anlayış deyil, həyati zərurətdir. Ərazi bütövlüyünü bərpa etdikdən sonra ölkə yeni mərhələyə - mənəvi və dəyər sərhədlərinin möhkəmləndirilməsi mərhələsinə qədəm qoyub.
İdeoloji təhlükəsizlik milli siyasətin tərkib hissəsi kimi
İdeoloji təhlükəsizlik azadlığın məhdudlaşdırılması deyil, xarici təzyiq və daxili aşınmadan qorunma vasitəsidir.
Xarici qüvvələr getdikcə daha çox “yumşaq” təsir metodlarından istifadə edirlər: yad mədəni modellərin təbliği, tarixi narrativlərin təhrif edilməsi, “vətəndaş təşəbbüsləri” adı altında idarə olunan ictimai axınların yaradılması.
Bu təsir formaları birbaşa siyasi xarakter daşımaya bilər, lakin nəticələri dağıdıcı olur - milli kimliyin zəifləməsi, mədəni kodun aşınması, cəmiyyət daxilində parçalanma.
Ekspertlərin fikrincə, ideoloji siyasətini sistemli şəkildə quran ölkələr - ABŞ-dan tutmuş Cənubi Koreyayadək - yalnız iqtisadi deyil, ictimai sabitlik də əldə ediblər. Onlar sadə bir həqiqəti anlayıblar: öz düşüncə tərzini qoruyub saxlaya bilməyən dövlət, öz varlığını da qoruyub saxlaya bilməz.
Daxili təhdidlər: dağıdıcı təsir içəridən başlayanda
Ən təhlükəli təhdidlər çox vaxt xaricdən deyil, daxildən gəlir - cəmiyyət daxilində yad ideyaları şüurlu və ya qeyri-şüurlu şəkildə təkrarlayan qüvvələr meydana çıxanda. Onlar QHT-lər, saxta media resursları, “təhsil təşəbbüsləri” vasitəsilə alternativ təsir kanalları yaradırlar.
Bu səbəbdən Azərbaycanda ideoloji “immun sistemin” möhkəmləndirilməsi zərurəti getdikcə daha çox vurğulanır - yəni cəmiyyətin manipulyasiyaları dəyərlər səviyyəsində tanımaq və onlara qarşı durmaq bacarığı. Bu, fərqli düşüncə ilə mübarizə deyil, milli maraqların təsadüfi şüarların fövqündə durduğu bir mənəvi məkanı qorumaq deməkdir.
Dövlətin ideoloji məsuliyyəti
Müasir dövlət ideoloji sahədə passiv müşahidəçi ola bilməz. Əgər bu sahə öz məzmunu ilə doldurulmasa, orada mütləq yad mənalar peyda olacaq. Buna görə Azərbaycan sistemli yanaşma formalaşdırır - təhsil proqramlarından informasiya siyasətinə, milli medianın dəstəyindən vətəndaş məsuliyyətinin tərbiyəsinədək.
Söhbət “vahid fikir”in təlqinindən yox, vətəndaşın öz kimliyinin dəyərini dərk etdiyi mühitin formalaşmasından gedir. Vətənpərvərlik və dövlətçilik borc deyil, düşüncə tərzi kimi qəbul olunmalıdır.
İnsan amili - ideoloji təhlükəsizliyin əsası
Burada kadr siyasətinin rolu xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Təhsil və media kimi sahələrdə çalışan insanlar sadəcə peşəkar deyil, həm də milli dəyərlərin daşıyıcıları olmalıdır. Çünki ideoloji təhlükəsizlik ilk növbədə insan faktorundan başlayır.
Şüurun qorunması - gələcəyin qorunması
XXI əsrdə dövlət sərhədləri artıq xəritə ilə məhdudlaşmır. Bu sərhədlər dil, mədəniyyət, yaddaş və düşüncə vasitəsilə çəkilir. Öz mənəvi və məzmun məkanına nəzarəti itirən xalq, inkişaf potensialını da itirir.
Azərbaycan ərazi bütövlüyünün bərpasından milli şüurun qorunması mərhələsinə keçib. Bu missiya balans tələb edir: dünyaya açıq olmaqla yanaşı, manipulyasiyalara qarşı davamlı qalmaq; müasirliklə prinsipləri, yenilənmə ilə kökləri uzlaşdırmaq.
Müasir dövrə ideyalar müharibəsi, informasiyanın isə geosiyasi silah olduğu reallıq kimi daxil olmuşuq. Bu şəraitdə ideoloji dayanıqlıq milli təhlükəsizliyin əsas sütununa çevrilir.
Azərbaycan üçün mənəvi müstəqilliyin qorunması və daxili birliyin möhkəmləndirilməsi - sadəcə siyasi məqsəd deyil, güclü, müasir və müstəqil dövlətin varlığının təminatıdır. Çünki bu gün hər zamankından aydın görünür: öz düşüncəsini qoruyan, öz gələcəyini qoruyur.
Kəmalə Məmmədova
