Füzuli və Cəbrayılın ermənilər tərəfindən işğalından 24 il ötür
Bu gün Füzuli və Cəbrayıl rayonlarının ermənilər tərəfindən işğalından 24 il ötür.
1news.az-ın məlumatına görə, 23 avqust 1993-cü ildə ümumi sahəsi 139 393 hektar olan Füzuli rayonunun qərb hissəsindən 125368 hektar ərazi (51 kənd) ermənilər tərəfindən işğal olunub.
İşğal nəticəsində 1100-dən çox rayon sakini şəhid olub, 113 nəfər girov düşüb, 1450 nəfər müxtəlif dərəcəli əlil olub. 6 nəfər Füzuli sakini isə milli qəhrəmandır.
Erməni işğalçıları tərəfindən 145 məişət obyekti, 54 qəsəbəsi, 15 tarixi abidəsi dağıdılıb, yandırılıb və talan olunub.
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin məlumatına görə, Füzuli rayonunda ümumi ehtiyatları 58858 min m3 olan və mişar daşı istehsalına yararlı istismar olunan 2 (Dövlətyarlı və Dilağar) əhəngdaşı; kərpic-kirəmit istehsalına yararlı 11211 min m3 ehtiyatlara malik Kürdmahmudlu gil; ehtiyatları 13053 min m3 olan Quruçay qum-çınqıl qarışığı yataqları var.
Özünəməxsus təbiəti olan Füzuli rayonunun ərazisində yaşı 200 ildən 1400 ilə qədər olan 11 ədəd Şərq çinarı təbiət abidəsi kimi pasportlaşdırılıb və işğala qədər mühafizə olunub.
1960-80-ci illərdə Füzuli rayonunun dağlıq və dağətəyi sahələrində hidrogeoloji axtarış zamanı ərazidə yayılmış dördüncü, tabaşir və yura dövrü sulu komplekslərinin, eləcə də ərazidən keçən çayların məcraaltı sularının ehtiyatı 193 min m3/gün həcmində hesablanıb.
Adıçəkilən nazirliyin “İşğal olunmuş Azərbaycan ərazilərində ətraf mühitə və təbii sərvətlərə dağıdıcı təsiri müəyyənləşdirən (izləyən) operativ mərkəz”i işğaldan sonrakı dövrlərdə rayon ərazisində təbii sərvətlərin ermənilər tərəfindən dağıdılmasına dair aşağıdakı faktları aşkarlayıb:
1. Geniş meşə massivləri ilə örtülü olan Dövlətyarlı kəndində ağaclar bütünlüklə qırılıb.
2. Qoçəhmədli kənd yolu boyunca ağaclar kütləvi şəkildə məhv edilib.
3. Yağlıvənd kəndində kəndarası yolun sağ və sol tərəfindəki böyük yaşıllıqlar tamamilə qırılıb.
4. 2006-2009-cu illər ərzində rayonun 35 000 hektardan artıq ərazisi ermənilər tərəfindən yandırılıb.
Bu gün həmçinin Cəbrayıl rayonunun da Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunmasından 24 il ötür.
Sahəsi 104 980 hektar olan Cəbrayıl rayonu 1993-cü il 23 avqust tarixində erməni işğalçıları tərəfindən zəbt olunub.
İşğal nəticəsində rayona 13928 milyon ABŞ dolları dəyərində ziyan dəyib. Cəbrayılın 52049 sakinindən 362 nəfəri şəhid, 191 nəfər isə əlil olub. Dağıntıya məruz qalan sənaye və kənd təsərrüfatı obyektlərinin sayı 52, mədəni-maarif müəssisələri 149, kənd və qəsəbələri 91, tarixi abidələri 127-dir.
İşğal nəticəsində Cəbrayılda mövcud olan respublika və rayon əhəmiyyətli 120-dək tarixi memarlıq abidəsi, qiymətli ağac növlərindən ibarət meşə, böyük ehtiyata malik yeraltı sərvət, qeyri-adi flora və faunası ilə seçilən Diridağın özünəməxsus təbiət guşələri, mineral maddələrlə zəngin su mənbələri erməni işğalçıları tərəfindən dağıdılaraq məhv edilib.
Babək Cahandarov
