Niyə İranın yük maşınları işğal olunmuş Qarabağa yanacaq və qida daşıyırlar?

Bu günlərdə mətbuatda İran İslam Respublikasının dövlət nömrəli yük avtomobillərinin Azərbaycanın işğal olunmuş Dağlıq Qarabağ bölgəsinə yanacaq, xammal, ərzaq və s. daşıdığı barədə video görüntülər yayılıb.

İranın yük maşınları çox güman ki, separatçı rejimə qarşı olan və onu koronavirus infeksiyasını yaymaqda ittiham olunan bir bloger tərəfindən lentə alınıb.

Rəsmi Bakı dərhal məsələyə reaksiya verdi – aprelin 15-də xarii işlər nazirinin müavini Xələf Xələfov iranlı həmkarı Seyid Abbas Əraqçi və İranın Bakıdakı səfiri Cavad Cahangirzadə ilə telefon söhbəti etdi.

Azərbaycan XİN-in mətbuat xidmətinin məlumatına görə, Xələf Xələfov Azərbaycan tərəfinin İranla münasibətləri yüksək səviyyədə saxlamaq üçün hər cür səy göstərdiyini vurğuladı. Pandemiya zamanı sərhədlərin bağlanmasına baxmayaraq, iki ölkə arasında tranzit və ticarət əlaqələri davam etdirildi.

Eyni zamanda, o, Ermənistan KİV-lərində işğal olunmuş Azərbaycan ərazisinə İran nömrəsi olan yük maşınlarında çoxlu sayda yanacaq, xammal və ərzaq gətirildiyi barədə yayılan videogörüntülərin Azərbaycan hökumətinin ciddi narahatlığına və ictimaiyyətin narazılığa səbəb olduğunu diqqətə çatdırdı.

X.Xələfov bu cür hərəkətlərin Ermənistanı işğalçı ölkə kimi dəstəkləməyə və Dağlıq Qarabağ münaqişəsini kəskinləşdirməyə xidmət etdiyini vurğuladı. O, İran tərəfinin ikitərəfli münasibətlərin prinsiplərinə uyğun olaraq bu videonu araşdıracağına və məsələyə aydınlıq gətirəcəyinə ümid etdiyini bildirdi.

İran nazirinin müavini öz növbəsində İran-Azərbaycan münasibətlərinin əhəmiyyətini vurğulayaraq, iki ölkə arasında dostluq və qardaşlıq münasibətlərinin bundan sonra da inkişaf edəcəyini qeyd etdi.

İran-Azərbaycan dostluq münasibətlərinin düşmənlərinin olduğunu qeyd edərək, bu qüvvələrin daim oxşar məlumatlar yayaraq ikitərəfli əməkdaşlığa zərər verməyə çalışdıqlarını vurğuladı.

Əraqçi bu videonun yayılmasından dərhal sonra, Bakıdakı səfirliyə təkzib vermək tapşırığının verildiyini söylədi.

İran xarici işlər nazirinin müavini pandemiya ilə mübarizədə göstərdiyi köməyə və pandemiya zamanı ölkənin tranzit və yük daşınması üçün sərhədləri açıq saxladığına görə Azərbaycan hökumətinə minnətdarlığını bildirdi.

Fotoda: İranın xarici işlər nazirinin müavini Seyid Abbas Əraqçi

Beləliklə, Bakının ədalətli reaksiyasına və məsələnin aydınlaşdırılması tələbinə cavab olaraq İran tərəfi bu videonun saxta olduğunu və İran-Azərbaycan münasibətlərinə kölgə salmaq istəyən düşmən qüvvələrin buna görə məsuliyyət daşıdığını bildirdi. Ancaq bu ifadələrin özü şübhə altındadır, çünki bu video saxta olsaydı, məzmunu tamamilə fərqli olardı.

Deyək ki, bu, İran-Azərbaycan münasibətlərində ixtilaf yaratmaq istəyən ermənilərin təxribatıdır. Ancaq məntiqə əməl etsəniz, bu vəziyyətdə bir erməni bloger İranın Qarabağa yardımı barədə məlumatı sevinclə bildirərdi. Bu videoda tamamilə fərqli bir mesaj var - bloger Bako Sahakyanın başçılıq etdiyi separatçı rəhbərliyin koronavirusun yayılması təhlükəsini daşıyan İran yük maşınlarının konvoyunun Xankəndinə girməsi üçün şərait yaratdığından qəzəblənib. Bu birincisi.

İkincisi, bu, kütləvi informasiya vasitələrində, o cümlədən dünya medialarında İran məhsullarının Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərinə tədarükü ilə bağlı məlumatların və fotoşəkillərin yayımlandığı yeganə hal deyil.

Və ya, məsələn, İranın “Part Saman Jahan Co” şirkəti işğal olunmuş Şuşada qanunsuz işlərlə məşğul olduqda. Azərbaycan xalqının tarixi və mədəni irsinin ayrılmaz hissəsi olan Yuxarı Gövhər ağa (Cümə) məscidinin “bərpası”ndan və İran mütəxəssislərinin kitabları fars memarlığı modelinə uyğunlaşdıraraq dəyişdirmələrindən bəhs edirik. Bu fakt Azərbaycan ictimaiyyətində haqlı olaraq qəzəbə səbəb oldu, eyni zamanda rəsmi İran tərəfinə etirazını bildirdi. Yoxsa bu da saxta idi?

Təəssüf ki, bu cür misallar çoxdur və onlar həqiqətin ədalətini açıq şəkildə göstərir ki, dostluq təkcə sözlə deyil, əməllə də sübut olunmalıdır.

Məsələ ilə bağlı mühüm bir detal diqqətimizi çəkir. Xələf Xələfovun iranlı həmkarı ilə telefon danışığı zamanı istinad etdiyi Azərbaycan-İran münasibətləri prinsiplərindən bəhs edirik. Beləliklə, bu prinsiplərin əsasında nələrin dayandığını xatırlatmaq istədim.

- İki ölkə arasında münasibətlərin hüquqi bazasını təşkil edən əsas sənədlərdən biri 2002-ci ildə Tehranda iki dövlətin başçısı tərəfindən imzalanmış Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında "Dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərinin prinsipləri haqqında" 2002-ci il mayın 20-də Tehran şəhərində imzalanmış Müqavilədir.

“Müqavilədə Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası qonşu, dost, bərabərhüquqlu və müstəqil dövlətlər olaraq, öz münasibətlərini suverenlik və ərazi bütövlüyünə hörmət, bir-birinin daxili işlərinə qarışmamaq prinsipləri və digər ümumi qəbul edilən beynəlxalq hüquq prinsip və normaları əsasında inkişaf etdirəcəklərini qeyd ediblər.

Müqavilənin 2-ci maddəsində Tərəflər iki dövlət arasındakı sərhədlərini dostluq sərhədləri elan edərək, suverenliyə, ərazi bütövlüyünə və sərhədlərin toxunulmazlıq hörmət edilməsinin vacibliyini vurğulayaraq, regional və beynəlxalq səviyyələrdə sülh, sabitlik və təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi məqsədi ilə davamlı əməkdaşlıq edəcəklərini bəyan ediblər”.

İki ölkə arasında münasibətlərin hüquqi bazasını təşkil edən digər mühüm sənəd İran Prezi­denti Həsən Ruhaninin rəhbərlik etdiyi yüksək səviyyəli nümayəndə he­yətinin Azərbaycana səfəri zamanı 2014-cü il noyabrın 12-də qəbul edilmiş Bakı Birgə Bəyannaməsidir. Həmin sənəddə Azərbaycanla İran arasında dostluq və əməkdaşlıq prinsipləri bir daha vurğulanır.

“Azərbaycan Respublikası və İran İslam Respublikası arasında etimad və tə­rəfdaşlığın möhkəmləndirilməsinin regionda sülh və sabitliyə yardım edəcəyi­nə əminlik ifadə edərək, BMT Nizamnaməsinin məqsəd və prinsiplərinə, beynəlxalq hüququn digər ümumtanınmış prinsip və normalarına və ilk növbədə beynəlxalq hüquq qayda­sının dəstəklənməsinin və möhkəmləndirilməsinin əsası qismində dövlətlərin suveren bərabərliyinə, müstəqilliyinə, ərazi bütövlüyünə və sərhədlərinin toxu­nulmazlığına hörmət, zor işlətməmək Və ya zor işlətməklə hədələməmək və bir-birinin daxili işlərinə qarışmamaq prinsiplərinə sadiq olduqlarını təsdiq etdilər.

Birgə Bəyannamədə Tərəflər, həmçinin münaqişələrin dövlətlərin suverenliyi, ərazi bütövlüyü və sərhədlərinin toxunulmazlığı prinsiplərinə əsa­sən həll edilməsinə tərəfdar çıxdılar və bu xüsusda, Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tezliklə sülh yo­lu ilə həll edilməsinin əhəmiyyətini bir daha təsdiq etdilər.”

Beləliklə də yüksək səviyyədə razılaşdırılmış, imzalanmış sənəd və bəyannamələr Azərbaycan və İran münasibətlərinin hüquqi fundamental bazasını əks etdirir. Tərəflərin üzərinə isə yalnız bu baza üzərində münasibətlərin inkişafını təmin etmək düşür.

1news.az