Qaydasız sürmək və ya moped sürücüləri ilə bağlı özbaşınalığı necə həll etmək olar?

Azərbaycanda koronavirus pandemiyası və karantin məhdudiyyətləri çatdırılma xidmətlərinin yaranmasına və sürətlə inkişafına səbəb oldu.

Bu gün Bakının yolları mopedlərdə müştərilərə yemək çatdıran kuryerlərlə doludur.

Sürücülük vəsiqəsi və lazımi hazırlığı olmayan yüzlərlə gənc moped alıb işə başlayıb. Xoşbəxtlikdən, ərzaq məhsulları daşıyan şirkətlər, eləcə də onlardan sürücülük vəsiqəsi almağı, sürücülük kursu keçməyi tələb etməyən qanunvericilik onların qarşısında yüksək tələblər qoymur.

Moped almaq üçün bir neçə yüz manat tapmaq kifayətdir, sadə qeydiyyatdan keçib işə başlaya bilərsiniz. Bu gün məşhur elan saytlarında 300-400 manata mopedləri asanlıqla tapmaq olar. Üstəlik, gündə 10 manata yalnız şəxsiyyət vəsiqəsi ilə moped icarəyə götürə bilərsiniz.

Azərbaycanda qanunvericiliyə əsasən, mühərrikinin həcmi 50 kubsantimetrədək olan nəqliyyat vasitələri üçün sürücülük vəsiqəsinin alınmasına, habelə onların dövlət qeydiyyatına alınmasına ehtiyac yoxdur.

İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 338-ci (“Piyadalar və digər yol hərəkəti iştirakçıları tərəfindən yol hərəkəti qaydalarını pozması”) maddəsi moped sürənlərə 40 manatdan 100 manatadək miqdarda cüzi miqdarda cərimə tətbiq etməyə imkan verir.

Məsələn, moped sürücülərində tez-tez rastlaşdığımız işıqforun qırmızı işığından keçməyə görə onları cəmi 40 manat cərimə gözləyir. İşıqforun tələbinə əməl etməməyin ağır nəticələrini xatırlatmaq isə yəqin ki, artıq olardı.

Moped sürücüsü bu pis əməli alkoqoldan, narkotik vasitələrdən, psixotrop maddələrdən və ya digər təsirli təsir göstərən maddələrdən istifadə etməklə sərxoş vəziyyətdə törətərsə, 70 manat məbləğində cərimə edilir.

Yüngül bədən xəsarəti yetirən piyadanı vurmaq mopedin sürücüsünü 80 manatdan 100 manatadək cərimə gözləyir.

Avtomobil sürücüləri ilə paralellər aparmaq artıq olardı. Təbii ki, qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsinə ehtiyac var.

Hələ 2021-ci ilin sentyabrında Bakı Şəhər Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi moped sürücüləri ilə bağlı qanunvericiliyə edilən dəyişiklikləri açıqlamışdı. Dəyişikliyə əsasən, kiçik mühərrikli mopedlər, elektriklə işləyən velosipedlər qeydiyyat nişanı ilə təchiz olunmalıdır və onlardan A1 kateqoriyalı sürücülük vəsiqəsi tələb oluna bilər.

Hətta 2022-ci ilin əvvəlində DYP tərəfindən müvafiq müraciətin baxılması üçün Milli Məclisə göndərildiyi də qeyd olunub.

Hələlik heç bir dəyişiklik edilməyib. Amma göz qabağındadır ki, son vaxtlar mopedlərin iştirakı ilə baş verən qəzaların sayı kəskin artıb, sürücüləri kütləvi şəkildə qaydaları pozaraq özlərinin və başqalarının həyatını təhlükəyə atırlar. Bundan əlavə, dövlət nömrə nişanının olmaması onların müəyyənləşdirilməsini və axtarışını çətinləşdirir.

Qırmızı işıqda keçmək - asandır! Hərəkət istiqamətinin “əksinə” sürmək heç bir problem deyil! Yolda yüksək sıxlıq olan zaman səkidə sürmək - adi haldır! Bütün bunlarla hər gün Bakının yollarında qarşılaşırıq!

Sürücülük vəsiqəsi alma ehtiyacının olmaması və kuryer şirkətlərinin aşağı tələbləri ona gətirib çıxarır ki, əksər moped sürücüləri yol hərəkəti qaydalarını öyrənməyə belə can atmırlar.

Bu arada, yol hərəkəti qaydaları açıq şəkildə qeyd edir ki, velosiped və moped ümumi nəqliyyat axını ilə eyni istiqamətdə, həmişə yolun ən sağ tərəfində hərəkət etməlidir.

Səki yalnız piyadalar üçün nəzərdə tutulduğundan onların səki ilə hərəkət etməsi də qəti qadağandır. Onlara həm də axına qarşı birtərəfli hissələrdə hərəkət etmək qadağandır.

Velosiped və moped sürücüləri aydın başa düşməlidirlər ki, onlar ümumilikdə bütün nəqliyyat vasitələrinə şamil olunan bütün yol hərəkəti qaydalarına tabedirlər (ayrı-ayrı nəqliyyat növləri üçün bəzi qaydalar istisna olmaqla). Buna görə də, velosiped və moped sürücülərindən yol nişanlarını və işarələri nəzərə alaraq manevr, durma, dayanma ilə bağlı bütün qaydalara riayət etmələri tələb olunur.

1news.az məsələ ilə bağlı şərh almaq üçün Bakı Şəhər Dövlət Yol Polisi İdarəsinin baş inspektoru, polis mayoru Araz Əsgərliyə müraciət edib. O, bildirib ki, hazırda digər yol hərəkəti iştirakçıları kimi moped sürücüləri də İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 338-ci maddəsinə əsasən məsuliyyətə cəlb olunurlar.

O, qeyd edib ki, burada əsasən dəbilqə taxmamağa görə cərimələr tətbiq edilir, həmçinin YHQ-nin 42-ci maddəsinə uyğun olaraq avtomobili yolun sağ tərəfi ilə idarə etmək tələb olunur.

“Sürücü sağ zolaqda hərəkət etmirsə, bu halda cərimə də nəzərdə tutulur. Mopedlərin sürücüləri 338-ci maddəyə uyğun olaraq növbətçi yol-patrul xidmətinin əməkdaşları tərəfindən məsuliyyətə cəlb edilə bilər. Həmin hərəkət iştirakçılarının sürücülük vəsiqəsi olmadığı üçün bu, şəxsiyyət vəsiqəsinin qeydiyyatı ilə həyata keçirilir. Qanunvericiliyə görə, mühərrikinin həcmi 50 kubsantimetrədək olan nəqliyyat vasitələrini idarə etmək üçün hələlik sürücülük vəsiqəsi almaq, habelə dövlət qeydiyyatından keçmək tələb olunmur.

Yəni sürücülük vəsiqəsi ilə bağlı heç bir tələb yoxdursa, o zaman avtomobil avtomatik olaraq dövlət qeydiyyatından keçmir. Bu, problemlərə gətirib çıxarır, çünki onlara nəzarət mexanizmini zəiflədir.

Bu gün qanunvericilik nöqteyi-nəzərindən onların yol verdikləri pozuntuları xüsusi texniki vasitələrin köməyi ilə aşkar etmək mümkün deyil. Bunun üçün onların sürücülük vəsiqəsi, həmçinin nəqliyyat vasitəsinin üzərində dövlət qeydiyyat nömrəsi olmalıdır”.

A.Əsgərli onu da qeyd edib ki, Daxili İşlər Nazirliyi bir ildən çoxdur ki, “Yol hərəkəti haqqında” qanuna dəyişiklik edilməsi ilə bağlı təkliflər hazırlayıb hökumətlə təsdiqləyib:

“Biz bu məsələni dəfələrlə qaldırmışıq və vətəndaşların narahatlığını və narazılığını başa düşürük. Yol polisi hər ay moped sürücülərinə müraciət edir”.

Qaydalara əməl edilməməsi faciələrə gətirib çıxarır. Mopedlərin iştirakı ilə baş verən qəza hallarını artıq saymaq mümkün deyil. Yanvar ayında Bakıda əks zolağa çıxan mopedin qadını vurması və maşının onun başının üstündən keçməsi ilə bağlı dəhşətli hadisə barədə yazmışdıq.

Daha bir qəza hadisəsi moped sürücüsü və yol polisi maşınının iştirakı ilə baş verib.

Amma hər şeydə kuryerləri günahlandırmaq da düzgün deyil.

Bakının Nərimanov rayonu, Atatürk prospektində pizza daşıyan moped sürücüsünün tunelin divarına çırpılaraq ölməsi ilə bağlı səs-küylü hadisəni xatırlayırıq. Ülvi Məmmədov “Domino's Pizza”da kuryer işləyirdi.

O zaman faciənin baş verməsində məhz şirkəti günahlandırdılar. Hər şey “Domino's Pizza”nın şüarı ilə bağlı idi: “Əgər 30 dəqiqə ərzində çatdırmasaq, ödəməyin”. Ölən oğlanın yaxınları sosial şəbəkələrdə yazıblar ki, Ülvi işəgötürən tələb etdiyi üçün 30 dəqiqə ərzində sifarişi çatdırmağa tələsirdi. Məhz bu səbəbdən Ü.Məmmədov sürət həddini aşıb və nəticədə qəza törədərək dünyasını dəyişib.

Bəzən ərzaq çatdıran şirkətlər həddindən artıq sərt tələblər qoyurlar ki, bu da kuryerlərin etirazına səbəb olur. 2022-ci ilin aprel ayında məşhur Wolt çatdırılma xidmətinin onlarla kuryeri işə çıxmadı. Onlar maaşların artırılmasını tələb edərək şirkətin mobil proqramını söndürdülər. Kuryerlər gileylənirdilər ki, zəhmətli və bəzən təhlükəli iş görülməsinə və qiymətlərin bahalaşmasına baxmayaraq, bu, onların qazanclarına təsir etmir. Eyni zamanda etirazçılardan bəziləri şirkətin onların tələblərinə məhəl qoymadığını, sadəcə olaraq onları “işdən çıxardığını” bildirdilər.

Daha bir oxşar aksiya sentyabrın ilk günlərində baş verib. Kuryerlər 2022-ci ildən xərclər artdıqca tariflərin azaldılmasından şikayətlənirlər. 1news.az kuryerlərin nələrdən narazı qaldığı barədə ətraflı danışıb. Boykot hansı nəticələrə gətirib çıxaracaq, bunu zaman göstərəcək.

Digər problem Bakının yollarının moped və velosipedlərin hərəkəti üçün əlverişli olmamasıdır. Avtomobil sürücülərinin isə velosipedçilər və mopedistlərlə yolda təhlükəsiz şəraitdə hərəkət etmələri üçün kifayət qədər təcrübəsi və təlimi yoxdur. Bu, tez-tez münaqişələrə səbəb olur.

Bunun bariz nümunəsi Azərbaycan cəmiyyətini ayağa qaldıran hadisədir. “Lexus” markalı avtomobilin sürücüsü Sultan Dadaşov motosiklet sürücüsünə hücum edib.

Motosikletçinin birinci gedərək ona yol verməməsi S.Dadaşovun xoşuna gəlməyib. Baxmayaraq ki, yol hərəkəti qaydalarına əsasən, motosikletçini məhz “Lexus” sürücüsü buraxmalı olub.

Bahalı avtomobilin sürücüsü əvvəlcə motosikletçinin ayağını əzib, sonra isə avtomobildən düşərək onu təhqir edərək bir neçə zərbə endirib.

Göründüyü kimi, problemlər çoxdur. Yollarda moped məsələsi hələ də həllini tapmayıb. Aydındır ki, problemin həlli istiqamətində ilk addım kimi qanunvericilikdə dəyişikliklər edilməlidir.

Teymur Maksutov, Qafar Ağayev