Ermənistan üçün Rusiya silahı: sensasion detallar
Kreml həqiqətən Cənubi Qafqazda hansı oyunu oynayır?
“Dibə çatdığımı düşündüm ki, aşağıdan döydülər" - Stanislav Yeji Leçanın bu ifadəsi hələ də siyasi təhlildə çox məşhurdur. Xüsusilə Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı, daha dəqiq desək, Qarabağdakı siyasətindən söhbət gedirsə.
Azərbaycan ictimaiyyəti başa düşülən diqqətlə Ermənistanın Tovuz istiqamətində təşkil etdiyi təxribat ərəfəsində və sonrakı dövrdə Rusiya silahlarının Ermənistana tədarükü ətrafında yaranan qalmaqalın inkişafını izləməyə davam edir. Tovuzda döyüşlər gedən o günlərdə Rusiya hərbi nəqliyyat təyyarələri Ermənistana müasir silahlar daşıyırdı.
İndi yeni detallar məlum olur. Ümumilikdə, mövcud məlumatlara görə, ümumilikdə Ermənistana yeddi uçuş həyata keçirilib: 2 uçuş iyulun 17-də, döyüşlərin qızğın vaxtında, növbəti uçuşlar isə 18, 20, 27, 29 iyul və 4 avqust tarixlərində olub. Rusiyanın İl-76 təyyarələri Rostov - Minvodı - Aktau-Türkmənbaşı - Novşehr - Rəşt - Meğri - İrəvan marşrutu ilə - dolayısı marşrutla uçublar.
Bu marşrutun uzunluğu 2000 km-dən çox, səyahət müddəti 3 saat 30 dəqiqə təşkil edir. Əlbəttə ki, birbaşa Gürcüstan ərazisindən keçmək daha asan, daha rahat və daha sürətli olardı - bu vəziyyətdə marşrutun uzunluğu 500 kilometr, səyahət müddəti isə 1 saat olardı. Lakin rəsmi Tiflis prinsipial və ləyaqətli davrandı - siyasi iradə və məsuliyyət nümayiş etdirərək Rusiya hərbi “nəqliyyatçılarının” ərazisindən keçməsinə icazə vermədi. Beləliklə, İL-76 marşrut məsafəsini xeyliuzadaraq Qazaxıstan, Türkmənistan və İrana məxsus hava məkanları ilə uçmalı oldu.
Əlbətdə ki, Azərbaycan diplomatiyasının tranzit ölkələrlə hələ çox işi var. Azərbaycan Qazaxıstan, Türkmənistan və İrana narahatlığını bildirdi. Silahların daşınması qaydaları hava “dəhlizi”ni təmin edən ölkələrin yük və onun son təyinatı barədə məlumatlandırılmasını tələb edir, lakin bu tələblərə əməl olunub-olunmadığını istintaq göstərəcək. Ancaq tranzit bir, Rusiya isə tamamilə fərqli bir məsələdir. Kimə nəyi təmin etdiklərini dəqiq bilirdilər. Ermənistana ümumilikdə 280 ton hərbi texnika təhvil verildi. Bunların arasında ən yeni hərbi elektron texnologiyalara əsaslanan müasir elektron mübarizə sistemləri də var. Bunların arasında – “Krasuxa”, “Avtobaza”, “Səma-M”, təkrarlayıcılar və s. qeyd edə bilərik. Həqiqi bir müharibədə radioelektron mübarizə sistemlərinin bir çox vəzifəsi var: rabitənin boğulması, “ələ keçirmə” və s. Onlar dronlarla mübarizədə də iştirak edirlər - və bu, 2016-cı ildən bəri Ermənistanın ağrılı yeridir.
Bunu necə başa düşmək olar?
Rusiya silahlarının Cənubi Qafqaza çatdırılması, əlbəttə ki, yeni xəbər deyil. Teorik olaraq, Rusiya hərbi-sənaye kompleksinin məhsullarının həm Ermənistana, həm də Azərbaycana tədarük edildiyini fərz etmək olar. Ancaq - yalnız nəzəri cəhətdən. Çünki burada “bərabərlik” yoxdur. Xatırladaq ki, Azərbaycan Rusiya silahlarını dünya qiymətlərinə alır və onlar üçün “real” pul ödəyir. Ermənistan isə rəsmi olaraq onu daxili Rusiya qiymətləri ilə, əslində Moskvadan hədiyyə olaraq alır. Ən yaxşı halda Rusiya Ermənistana kredit verir və bu kredit hesabına da İrəvan silah alır. Üstəlik, Moskva bu yolla Azərbaycanla Ermənistan arasındakı “tarazlığı” düzəltdiyini gizlətmir. Ancaq bu dəfə daha pis və daha kinli şəkildə.
Rusiya Ermənistana hərbi texnikanı çox spesifik bir şəkildə göndərdi, həm də Tovuz istiqamətində döyüşlərin getdiyi bir vaxtda. Daha doğrusu, Tovuz istiqamətində erməni hücumu uğursuzluğa düçar olanda və qələbə əhval-ruhiyyəsi açıq-aşkar panika ilə əvəz olunanda.
Bu texnika bahadır. Ermənistan, hətta nəzəri cəhətdən də, bunun üçün pul ödəyə bilməzdi. Kreditlər, danışıqlar, müqavilələrin hazırlanması və s. barədə məlumat belə yox idi. Və bu, hər şeyin təcili qərar verildiyinə bir işarədir. Bəli, söhbət bir neçə deyil, yeddi (!) hərbi nəqliyyat təyyarəsindən gedirdi. Bu, qərarın ən yüksək səviyyədə qəbul oldunğunu əyani şəkildə göstərir.
Təəssüf ki, son vaxtlar Moskvanın davranışının ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədri kimi öhdəliklərinə nə dərəcədə uyğun olması ilə bağlı suallar tez-tez səslənir. Ancaq yeddi hərbi nəqliyyat təyyarəsi tərəfindən Ermənistana silahların təcili çatdırılması ilə bağlı mövcud əhvalat onları fərqli səviyyədə səsləndirməyə məcbur edir. Bir sözlə, yumşaq desək, ölkələrinin sülhə və vəziyyətin gərginləşməməsinə kömək etməyə hazır olduğunu bəyan edən Rusiya diplomatlarının səmimiyyətini, eyni zamanda Moskvada ən yüksək tribunalardan səsləndirilən Azərbaycanla dostluğun bütün etibarlılığını şübhə altına alır.
Tovuzdakı döyüşlər bütün bunların “unudula” və “arxa plana keçiriləcəyi” “fon” deyil.
Nurani, siyasi şərhçi
