Səhiyyə uğur sahəsində: Britaniya mərkəzi Azərbaycana dair yekunlar aparır
Britaniyanın “The Legatum Institute Index” Analitik Mərkəzi hər il ölkələrin müxtəlif sahələrdə əldə etdikləri nailiyyətləri qiymətləndirir və uyğunlaşdırıcı göstərici çıxarır – çiçəklənmə indeksi.
Dünyada ən nüfuzlu mərkəzlərdən biri ötən ildə əldə olunmuş rifah və çiçəklənməni əks etdirən milli indeksləri dərc edib.
2012-ci ildən Azərbaycanı öz diqqət sahəsinə alan Britaniya mərkəzi ölkəmizin iqtisadiyyat, sosial və digər sahələrdəki vəziyyətinin monitorinqlərini aparır.
Əgər 2012-ci ildə müşahidələrin nəticəsi olaraq Azərbaycan qlobal reytinqdə 89-cu yeri tuturdusa, o zaman ötən ilin məlumatlarına görə, milli sənaye 51-ci yerdə qərarlaşıb. İşsizliyin aradan qaldırılması istiqamətində müsbət irəliləyişin olmasının qeyd olunması ilə yanaşı, eyni zamanda burada təhsil sisteminin təşkili, təhlükəsizliyin təminatı və sosial qənaətlərin toplanması da yer alıb.
Lakin orta hesabla vətəndaşın rifahı haqda, sosial orqanizmin vəziyyəti, daha doğrusu səhiyyə haqda heç nə qeyd olunmur. Əgər “The Legatum Prosperity Index” 2012-ci ildə Azərbaycan səhiyyəsini 94-cü mövqedə qərarlaşdırmışdısa, o zaman ötən ilin yekunlarına əsasən bu sahə nəzərəçarpan dərəcədə irəliləyişlə 68-ci yerdə qərarlaşıb. Bu da milli iqtisadiyyatdan sonra ikinci yer hesab olunur.
Bunun arxasında nə dayanır? Tibbi xidmətlərin yaxşılaşdırılması, ölkə vətəndaşlarının keyfiyyətli müalicəsi göstərir ki, ölkənin sosialyönümlü siyasəti nə dərəcədə anlamlı və məhsuldardır və yüksək texnologiyalar mövqeyinə çıxış üzrə imkanları necədir.
Milli səhiyyənin dinamik rifahı göstərir ki, tibbin rekreasiyası – sadəcə arzu deyil, real perspektivdir və bunun üçün çox yaxşı zəmin var.
Tam hazırlıqlı tibb
Səhiyyənin – sərmayətutumlu və elmə əsaslanan sahə olmasını təsdiqləmək heç bir söz deməməyə bərabərdir. Bu sahə dünyada ən dinamik inkişaf edən sahədir. Hazırki vaxtda milli səhiyyəyə innovativ texnologiyaların cəlb olunması son dərəcə vacibdir. Bununla yanaşı, yeni diaqnostik, müalicəvi və təminatlı metodlar aşkar edilir. Milli səhiyyə əldə etdiyi nailiyyətlərlə yanaşı, eyni zamanda xidmətin keyfiyyəti və pasiyentin hüquqlarının qorunmasına yönəlib.
Xəstə ilə həkim arasındakı qarşılıqlı münasibətə toxunan hər bir şey bu sahədə qanunvericilik bazası üçün zəmin yaradır. Lakin pasiyent-həkim münasibələtlərini gündəmə gətirmədən öncə, tibb ehtiyacı olanlara ixtisaslaşdırılmış xidmət göstərməyi təmin etməlidir.
Bu səbəbdən səhiyyə islahatı müasir anlamda, qərarın adekvat həllini konseptual xarakterdə tapmaqla yanaşı, eyni zamanda irəliləyən inkişafı göstərir. Yalnız bununla səmərəlilik rejiminə keçmək mümükün olar.
İslahat mərhələsi rəqəmlərdə
Azərbaycan tibbi on ildən artıq bir zamanda islahatın fəal mərhələsindədir ki, bu da ona köhnəlmişlərin öhdəsindən gəlməyə addım-addım kömək edir. Bu mənada özündə vahid innovasiya proqramlarını birləşdirən prioritetlərə diqqət yönəlir. Əlçatan və keyfiyyətli tibbi yardım Azərbaycan üçün artıq normadır. Buna hər yerdə müasir xəstəxanalar və profilaktik komplekslərin tikinti ilə mümkün oldu.
Əgər 15-20 il əvvəl əyalət sakinləri keyfiyyətli müalicə almaq üçün düşünmədən paytaxta gəlirdilərsə, son zamanlar bu tendensiya aradan qalxıb. 10 il ərzində 586 tibbi müəssisə tam təmir olunub və müasir avadanlıqla təchiz olunub. Hal- hazırda Ağsu, Masallı, Biləsuvar, Qazax, Neftçalada çox profilli və ən yüksək standartlara cavab verən tibb müəssisələrinin tikintisi davam edir.
Müstəqil ekspertlərin qiymətləndirməsinə görə, səhiyyə canlı orqanizm kimi fəailiyyət göstərir. Statistik faktlar da bunu təsdiq edir.
Məsələn, 200 mindən artıq şəkərli diabet olan insan dövlət hesabına tibbi preparatlarla təmin olunur. Şəkəri olan uşaqlara insulun pompaları qoyulur ki , bu da onların həyatını xeyli asanlaşdırır.
Əhaliyə yüksək xidməti nəzərdə tutan digər dövlət proqramları da uğurla həyata keçirilir. 2014-cü ildən etibarən hipatit B və C –dən əziyyət çəkən insanlar dövlət hesabına müalicə olunur. İndi 1.5 min insan belə bir imtayaza sahibdir.
Dövlət proqramı çərçivəsində xroniki böyrək çatışmazlığı diaqnozu alan 3 minə yaxın insan 34 gemodializ mərkəzində müalicə alır ki bu da onların həyatını daha da uzadır. Böyrək və qaraçiyər köçürməsi ilə bağlı əməliyyatlar mütəmadi olaraq aparılır. Keçən ilin 9 ayı ərzində 62 böyrək və 11 qaraciyət köçürəsi həyata keçirilib.
Ölkədə irsi qan xəstəliklərinə qarşı mübarizə proqramı da fəaliyyət göstərir. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, ölkənin birinci xanımı Mehriban Əliyevanı dəstəyi ilə yaradılan Respbulika talassemiya mərkəzi ölkənin balaça sakionlərinin səhhəti uğrunda mübarizə aparır. Hazırda orada 2500 nəfər müalicə alır. Mərkəzdə sümük iliyinin köçürülməsi kimi müəkkəb əməliyyatlar həyata keçirilir ki, indi onların həcmi 25-ə çatıb.
Məqsədin aydınlığı nəticəyə əminliyin göstəricisi kimi
Tibb heç vaxt deyə bilməz ki, zaman onun üçün işləyir. İxtisaslaşmış elmi-tətbiqi sahələr ildırım sürəti ilə inkişaf edir.
Bazanın yenilənməsi, ixtisaslı kadrların hazırlanması, müalicə- profilaktika təcrübələrinin nəticələri islahat proqramının əsas istiqamətləridir.
Həssas sfera və sığorta silsiləsi olan səhiyyə nəinki bir yerdə dayana bilməz, həm də daimi yenilənməyə məhkumdur. Bunu ondan yüksək xidmət almaq hüququna malik cəmiyyət tələb edir.
Bu sahədə aparılan müsbət dəyişikliklər bir daha sübut edir ki, zamanın çağırışlarına Azərbaycan həkimləri əminliklə cavab verir.
Tofiq Abbasov
