Jamestown Foundation: Xəzər dənizinin hərbiləşdirilməsi - sahilyanı ölkələri üçün silahlanma yarışı deyil
Baxmayaraq ki, Xəzəryanı ölkələr hərbi potensialını artırır bunu, Xəzər dənizində tamhüquqlu silahlanma yarışı adlandırmaq olmaz.
Bu haqda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzininin (SAM) analitiki Azad Qəribov Jamestown Foundation saytında yazdığı məqaləsində qeyd edir.
Məqalədə qeyd olunur ki, Azərbaycan 2013-cü ildə Rusiyadan 75 milyon dollar həcmində raket əlehinə qurğular, 2012-ci ildə isə - İsraildən 1,6 milyard dollara gəmi əleyhinə raketlər alıb. İdxal ilə yanaşı, Azərbaycan hərbi gəmilərin istehsalını da hazırlayır:
“Xəzərdə silahlandırılmanın ilk təşəbbüsü bu istiqamətdə lider olan Rusiya tərəfindən irəli sürülüb. Lakin bir neçə səbəbdən bu proses açıq hərbiləşməni təhrik etmir”.
Müəllif bunun ilk səbəbini Rusiyanın tarixən aparıcı dəniz dövləti olduğunu göstərib. Və hər zaman Rusiyanın gücü ilə Xəzəryanı digər dövlətlərin gücü arasında əhəmiyyətli fərq olduğunu da qeyd edib.
İkincisi isə, Rusiya istisna olmaqla, heç bir sahilyanı dövlət Xəzər dənizində əhəmiyyətli hərbi hücum potensialına malik deyil, qeyd edən Azad Qəribov həmçnin “Caucasus International” jurnalının da redaktorudur.
“Xəzəryanı ölkələrin əldə etdiyi silahlanma sistemi və platformaları energetika infrastrukturuna mümkün terror hücumlarının təhlükəsinə mane olmaq, sahil xəttini və ticarət kortlarını müdafiə etmək, eləcə də digər fövqəladə vəziyyətlərə effektli yanaşmanın dərk edilməsini əks etdirir”, - məqalədə qeyd olunur.
A.Qəribovun fikrincə, üçüncü səbəb olaraq dəniz sərhədləri sahəsində fikirayrığılına baxmayaraq, bütün sahilyanı dövlətlər hətta Xəzərin təhlükəsizliyi məsələsində də bir-biri ilə sıx əməkdaşlıq edir.
“Təsadüfi deyil ki, 2014-cü ildə Həştərxanda keçirilən IV Xəzər Sammitində bütün Xəzəryanı dövlətlər birmənalı olaraq Xəzər dənizində sahilyanı dövlət olmayan ölkələrin hərbi iştirakının qəbuledilməzliyini dəstəkləyiblər”, - müəllif qeyd edir.
“Xəzəryanı dövlətlərin hərbi gəmiləri tez-tez öz aralarında dost səfərləri edir, eləcə də birgə hərbi-dəniz təlim və oyunlarında iştirak edir. Bunlardan hər il keçirilən “Xəzər Kubokunu” nümunə gətirmək olar”, - məqalədə qeyd olunur.
Hazırda heç bir regional dövlət qonşusunun Xəzər dənizində hərbi-dəniz potensialının artırılması ilə bağlı narahatlığını bəyan etməyib.
“Beləliklə, mətbuatda bəzi fərziyyələrə baxmayaraq Xəzər dənizində açıq hərbiləşmə yarışları həyata keçirilmir. Regional hərbi-dəniz potensialının genişlənməsini heç bir dövlət kiminsə qalibiyyəti və ya məğlubiyyəti kimi qəbul etmir”, - müəllif sözlərinə əlavə edir.
Məqaləni NewsHub bölməsi vasitəsilə orjinaldan oxuyun:
Jamestown Foundation: Militarization of the Caspian Sea: A Zero-Sum Game?
1news.az
