ABŞ-də keçirilən görüşlər, Azərbaycanda süni intellektin inkişafı, hədəflər - Tuncay Bağırov ilə MÜSAHİBƏ

Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri Rəşad Nəbiyevin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətinin ABŞ-yə səfəri çərçivəsində texnologiya, süni intellekt və infrastruktur sahələrini əhatə edən yüksək səviyyəli görüşlər keçirilib.

Səfər zamanı Silikon Vadisində startap icmasının üzvləri və texnoloji şirkətlərdə çalışan azərbaycanlılarla, həmçinin ABŞ-nin aparıcı texnologiya nəhəngləri – “Apple”, “Google”, “Meta”, “OpenAI”, “NVIDIA”, “Intel”, “AMD”, “IBM” və “Amazon Web Services” rəhbərliyi ilə müzakirələr aparılıb. Eyni zamanda Stanford Universitetinin nümayəndələri ilə əməkdaşlıq imkanları nəzərdən keçirilib.

Bununla yanaşı, “BlackRock”, “Global Infrastructure Partners” və “Brookfield” kimi qlobal investisiya şirkətləri, eləcə də ABŞ Ticarət Departamenti, Ağ Evin Elm və Texnologiya Siyasəti Ofisi, Nəqliyyat Departamenti və kibertəhlükəsizlik üzrə məsul qurumların nümayəndələri ilə görüşlər keçirilib.

Görüşlərdə Azərbaycanın rəqəmsal transformasiya gündəliyi, regional nəqliyyat-logistika layihələri və ikitərəfli əməkdaşlığın genişləndirilməsi məsələləri müzakirə olunub.

1news.az keçirilən görüşlərin əhəmiyyəti, görüləcək işlər, yeni layihələrlə bağlı Milli Süni İntellekt Mərkəzinin direktoru Tuncay Bağırova suallar ünvanlayıb.

Tuncay Bağırovla müsahibəni təqdim edirik:

- Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri Rəşad Nəbiyevin rəhbərlik etdiyi Milli süni intellekt platformalarının qurulmasının əhəmiyyəti nələrdir?

- Milli süni intellekt platformaları süni intellekt təşəbbüslərinin vahid, təhlükəsiz və idarə olunan ekosistem çərçivəsində tətbiqini təmin edir. Bu yanaşma süni intellektin dövlət idarəçiliyində parçalanmış həllər deyil, koordinasiyalı və ölçülə bilən nəticələr yaradan sistem kimi formalaşmasına imkan verir. Cənab Prezident tərəfindən təsdiq edilmiş 2025–2028-ci illər üçün Süni İntellekt Strategiyası çərçivəsində bu platformalar dövlət qurumları arasında standartlaşma, məlumat mübadiləsi və texnoloji uyğunluq üçün əsas infrastruktur rolunu oynayır. Eyni zamanda, milli Sİ platformaları etik tətbiq, məlumat təhlükəsizliyi və risklərin idarə olunması baxımından institusional mexanizm formalaşdıraraq Azərbaycanın rəqəmsal suverenliyini və qlobal rəqabət qabiliyyətini gücləndirir.

- Bu sahədə kadr hazırlığı necə həyata keçiriləcək? Stanford Universiteti ilə əməkdaşlıq insan kapitalını necə gücləndirə bilər?

- Kadr hazırlığı beynəlxalq akademik tərəfdaşlıqlar və praktiki sənaye əməkdaşlıqları əsasında mərhələli şəkildə qurulur. Stanford Mühəndislik Məktəbinin Qlobal və Onlayn Təhsil Mərkəzi ilə əməkdaşlıq liderlik, innovasiya və süni intellekt idarəetməsi üzrə qabaqcıl biliklərin ölkəyə transferini təmin edir. Eyni zamanda, “Intel” kimi texnoloji liderlərlə müzakirələr milli kadr hazırlığının real tətbiqlər və prioritet sektorların ehtiyacları üzərində qurulmasına şərait yaradır. Bu yanaşma uzunmüddətli perspektivdə yüksək ixtisaslı və rəqabətqabiliyyətli süni intellekt mütəxəssislərinin formalaşmasına xidmət edir.

- Süni intellekt sahəsində startapların inkişafını sürətləndirmək üçün hansı addımlar atılacaq?

- Startapların inkişafı üçün əsas diqqət etibarlı texnoloji infrastrukturun yaradılmasına və investisiya mühitinin gücləndirilməsinə yönəldilir. “IBM” ilə müzakirə olunan suveren bulud, data və kvant platformaları startaplar üçün miqyaslana bilən texnoloji baza formalaşdırır. Bununla yanaşı, innovasiya mərkəzləri və hədəfli kadr hazırlığı proqramları vasitəsilə startapların dövlət və sənaye ilə inteqrasiyası, real tətbiq imkanları və beynəlxalq bazarlara çıxışı dəstəklənir.

- Silikon Vadisində yaşayan azərbaycanlı mütəxəssislərin real töhfəsi nə ola bilər?

- Silikon Vadisində çalışan azərbaycanlı mütəxəssislər qlobal texnoloji təcrübənin və startap mədəniyyətinin ölkəyə transferi baxımından strateji resursdur. Onların töhfəsi mentorluq, birgə layihələr və innovativ məhsulların yaradılması vasitəsilə yerli ekosistemin gücləndirilməsində özünü göstərə bilər. Bu istiqamətdə əsas məqsəd davamlı əməkdaşlıq mexanizmlərinin qurulması və onların milli rəqəmsal təşəbbüslərə institusional şəkildə cəlb olunmasıdır.

- ABŞ ilə kibertəhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlıq Azərbaycana nə qazandıracaq?

- ABŞ ilə kibertəhlükəsizlik əməkdaşlığı dövlət məlumatlarının qorunması, bulud mühitində təhlükəsizlik və risklərin idarə olunması sahəsində institusional imkanları gücləndirir. “AWS” və müvafiq dövlət qurumları ilə müzakirələr beynəlxalq standartların tətbiqinə və təhlükəsizlik idarəetmə modellərinin təkmilləşdirilməsinə imkan yaradır. Bu tərəfdaşlıq eyni zamanda kadr hazırlığını və insidentlərə operativ reaksiya imkanlarını gücləndirərək milli kibertəhlükəsizlik ekosisteminin dayanıqlığını artırır.

- AMD ilə AI mərkəzlərinin yaradılması region üçün hansı imkanlar açır?

- “AMD” ilə süni intellekt mərkəzlərinin yaradılması Azərbaycanın regional rəqəmsal mərkəz kimi mövqeyini gücləndirir. Bu mərkəzlər yüksək hesablama gücü əsasında tədqiqat, təhsil və tətbiqi həllərin eyni platformada birləşməsinə imkan verir. Nəticədə, startaplar, tədqiqatçılar və dövlət qurumları üçün innovativ məhsulların hazırlanması və miqyaslandırılması üçün real ekosistem formalaşır.

- OpenAI ilə əməkdaşlıq Azərbaycan üçün hansı yeniliklərə səbəb olacaq?

- “OpenAI” ilə əməkdaşlıq Azərbaycanın süni intellekt sahəsində istehlakçı deyil, yaradıcı tərəfdaş kimi mövqelənməsinə imkan verir. Bu çərçivədə suveren Sİ nfrastrukturu, lokal tələblərə uyğunlaşdırılmış həllər və birgə tədqiqat təşəbbüsləri həyata keçirilə bilər. Təhsil və kadr hazırlığı komponenti isə yeni nəsil Sİ liderləri və mühəndislərin formalaşmasına beynəlxalq səviyyəli imkanlar yaradır.

- ABŞ şirkətləri ilə birgə layihələr regional rəqəmsal mərkəz olmağımıza necə təsir edəcək?

- ABŞ şirkətləri ilə əməkdaşlıq qabaqcıl texnologiyaların, beynəlxalq standartların və institusional modellərin ölkəyə transferini sürətləndirir. Bu tərəfdaşlıqlar Azərbaycanı regional miqyasda etibarlı texnoloji platforma kimi mövqeləndirir. Normativ-hüquqi bazanın genişləndirilməsi isə bu təşəbbüslərin uzunmüddətli və dayanıqlı icrasını təmin edir.

- Bu görüşlərin nəticələrini nə zamandan görəcəyik?

- Nəticələr artıq qısa müddətdə özünü göstərməkdədir. Stanford ilə aparılan strateji müzakirələrin praktik nəticəsi kimi Bakıda dövlət rəhbərləri üçün “Süni intellekt liderliyi” təliminə start verilib. Orta və uzunmüddətli perspektivdə isə bu təşəbbüslər dövlət idarəçiliyində sistemli innovasiya, effektivlik və məsuliyyətli süni intellekt inteqrasiyası ilə nəticələnəcək.

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə yardımı ilə “İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi” mövzusu üzrə dərc olunub.