“Azərbaycan dili” platforması: Rəqəmsal tədrisin yeni mərhələsi – MÜSAHİBƏ

Bir neçə gün əvvəl Azərbaycan Dillər Universitetində “Azərbaycan dili” innovativ platformasının təqdimatı keçirilib.

Layihənin müəllifi və rəhbəri Alena Əliyevadır.

Layihənin həyata keçirilməsi xüsusilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının yubiley mərasimində Prezident İlham Əliyevin ana dilimizin qorunması və inkişaf etdirilməsi zərurəti ilə bağlı səsləndirdiyi fikirlərin fonunda aktuallıq qazanıb. Dövlət başçısı çıxışında vurğulayıb ki, Azərbaycan dilinin saflığının qorunması və əsassız sözlərin dilimizə daxil olmasının qarşısının alınması hər bir vətəndaşın – alimlərdən və jurnalistlərdən tutmuş siyasətçilərə qədər – məsuliyyəti olmalıdır, çünki dil irsinin itirilməsi milli kimliyin zəifləməsinə gətirib çıxarır.

Platformanın tətbiqi ilə bağlı ətraflı məlumatı 1news.az-a Azərbaycan Dillər Universitetinin beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru, ümumi dilçilik kafedrasının dosenti Jalə Qəribova və Azərbaycan dili kafedrasının baş müəllimi, layihənin əsas ekspertlərindən biri Sabina Əliyeva təqdim edib.

Fotoda: Sabina Əliyeva və Jalə Qəribova

– Jalə xanım, “Azərbaycan dili”. platforması haqqında ətraflı məlumat verə bilərsinizmi?

– Platformamızda tədris prosesi kompleks xarakter daşıyır və dörd əsas dil bacarığının – oxu, dinləmə, yazı və danışığın inkişafına əsaslanır. Bu istiqamətlər üzrə bütün zəruri materiallar və praktiki tapşırıqlar artıq sistemə tam inteqrasiya olunub.

Baza bacarıqlardan əlavə, platformada qrammatika, leksika və sosiolinqvistika üzrə ixtisaslaşmış bölmələr, həmçinin əlavə resurslara çıxış imkanı yaradılıb. Tədris dil bilikləri üzrə 6 səviyyə üzrə strukturlaşdırılıb. Hər bir mərhələ dərindən işlənib: söz ehtiyatı və qrammatik qaydalar konkret çətinlik səviyyəsinə ciddi şəkildə uyğunlaşdırılıb. Əminik ki, bu cür sistemli yanaşma əcnəbilər üçün Azərbaycan dilinin öyrənilməsini əhəmiyyətli dərəcədə sadələşdirəcəkdir.

– İstifadəçi coğrafiyasını genişləndirmək məqsədilə platformanın ingilis dili ilə yanaşı, məsələn, rus dilinə lokalizasiyası planlaşdırılırmı?

– Bəli, rus dilinə lokalizasiya yaxın planlarımıza daxildir. Biz başa düşürük ki, bu resurs nəinki xaricdə, həm də Azərbaycanın rusdilli vətəndaşları arasında çox böyük tələbatla qarşılanacaq. Ümumiyyətlə, inkişaf strategiyamız layihənin coğrafiyasının daim genişləndirilməsini nəzərdə tutur, ona görə də gələcəkdə platformanı digər xarici dillərə də uyğunlaşdırmağı planlaşdırırıq.

– Platformanın məzmunu hansı yaş qrupları üçün nəzərdə tutulub?

– Hazırda platformanın məzmunu böyük auditoriya (adult learners), yəni 16 yaşdan yuxarı şəxslər üçün nəzərdə tutulub. Perspektivdə sistemin uşaq yaş qrupu üçün də uyğunlaşdırılması mümkündür, xüsusən də mütəxəssislərimiz tərəfindən artıq müvafiq dərsliklər hazırlanıb. Lakin hazırkı mərhələdə biz bu məsələni detallı şəkildə nəzərdən keçirməmişik, çünki uşaqlar üçün ayrıca ixtisaslaşmış nəşrlər nəzərdə tutulub.

– Bu platformanın mobil tətbiqinin buraxılması nəzərdə tutulubmu?

– Bu gün üçün mobil tətbiqin hazırlanması ilə bağlı təsdiqlənmiş addım-addım planımız yoxdur. Bununla belə, belə bir konsepsiya mövcuddur: biz gələcəkdə tətbiqin yaradılmasını layihəmizin inkişafı və miqyaslanmasının məntiqi mərhələsi kimi nəzərdən keçiririk.

– Platformada Azərbaycan dili bilik səviyyəsini təsdiq edən sertifikatların verilməsi nəzərdə tutulubmu?

– Hazırda bilavasitə platformanın özündə sertifikatların verilməsi nəzərdə tutulmayıb. Bizim prioritet vəzifəmiz – Azərbaycanın etno-linqvistik müxtəlifliyini nəzərə alaraq, dili öyrənən hər kəsə: həm xarici vətəndaşlara, həm də yerli rusdilli sakinlərə keyfiyyətli tədris və dəstək göstərməkdir.

Biliklərin rəsmi təsdiqi Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) vasitəsilə həyata keçiriləcək. Birgə layihəmiz çərçivəsində biz artıq dil bilik səviyyələrinin qiymətləndirilməsi üçün deskriptorlar və müvafiq test materialları hazırlamışıq. Sertifikatlaşdırma proseduru dövlət səviyyəsində rəsmən təsdiq edildikdən sonra sertifikatların verilməsi ilə məhz DİM məşğul olacaq.

– Səbinə xanım, layihənin koordinatorlarından biri və dərsliklərin müəllifi kimi, təşəbbüsün məqsədləri və hazırladığınız materiallar barədə bizə məlumat verə bilərsinizmi?

– Əsas məqsədimiz – Azərbaycan dilinin öyrənilməsi üçün kompleks və əlçatan baza yaratmaqdır. Bunun üçün komandamız tərəfindən dilin bütün səviyyələrini (başlanğıcdan yüksək səviyyəyə qədər) əhatə edən tam dərslik silsiləsi hazırlanıb.

Biz gənc nəslə xüsusi diqqət yetiririk. Tərəfimizdən 6–10 yaşlı uşaqlar üçün vəsait hazırlanıb, lap bu yaxınlarda isə – noyabrın 18-də ən kiçiklər, yəni 4–6 yaşlı uşaqlar üçün “Azərbaycan dilini öyrənirik”. adlı yeni nəşrimizin təqdimatı keçirilib.

Bundan əlavə, biz ixtisaslaşmış ədəbiyyat üzərində də aktiv işləyirik. Ötən il Jalə xanımla birlikdə Azərbaycan dili qrammatikasının ingilis dilində dərsliyini nəşr etdirdik. Həmçinin portfoliomuzda mənim tərəfimdən Moskva Dövlət Universitetinin sifarişi ilə xüsusi olaraq rusdilli auditoriya üçün hazırlanmış dərs vəsaiti də var. Beləliklə, materiallarımız ən müxtəlif yaş və dil qruplarını əhatə edir.

– Bəs dil bacarıqlarının qiymətləndirilməsi üçün hər hansı beynəlxalq standartlar mövcuddurmu?

– Biz dil bacarıqlarının qiymətləndirilməsi proqramını CEFR (Common European Framework of Reference for Languages – Dillər üzrə Ümumavropa Tövsiyə Çərçivəsi) standartları əsasında hazırlamışıq. Dilə yiyələnmənin altı səviyyəsini müəyyən edən bu sənədə uyğun olaraq tərəfimizdən imtahanlar hazırlanır və keçirilir. Çox güman ki, gələcəkdə bu standartlar yenilənəcək və yeni səviyyələrlə tamamlanacaq.

– Hansı ölkələrin tələbələri Azərbaycan dilinə daha çox maraq göstərirlər?

– Dilimizə olan marağın coğrafiyası kifayət qədər genişdir. Məsələn, mən artıq üç ildir ki, Xorvatiyada, Zaqreb Universitetində Azərbaycan dilini tədris edirəm. Orada stabil olaraq yüksək maraq müşahidə edirik: bu müddət ərzində tələbələr mütəmadi olaraq kurslara yazılır və təhsillərini uğurla başa vururlar.

Bundan əlavə, təhsil mərkəzlərimiz Macarıstan, Pakistan, Serbiya, Rumıniya, Rusiya, Belarus və Özbəkistan kimi ölkələrdə aktiv fəaliyyət göstərir. Bu nümayəndəliklərin hər birində Azərbaycan dili tədris olunur. Qeyd etmək vacibdir ki, proqramımız yalnız dilçiliklə məhdudlaşmır: məsələn, Rumıniya və Rusiyada həmçinin “Azərbaycan multikulturalizmi”. fənni də tədris olunur. Ümumilikdə, dilin sistemli şəkildə öyrədilməsi bu gün bütün xarici mərkəzlərimizdə təşkil edilib.

Müəllif: Faiqə Məmmədova