Nigar Həsənzadə: Bu gün hər kəs özü-özü ilə təkdir... Nəyin dəyərli olub-olmadığını başa düşməyə vaxtı var – FOTO – VİDEO
Nigar Həsənzadə kimdir? – Azərbaycanın məşhur şairəsi, ictimai xadim, Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin SÖZ ədəbi layihəsinin yaradıcısı və müəllifi.
“Tanrının dünyanı yaratdıqda bütün gözəllikləri bir mücrüdə gizlədərək, bu mücrünün açarını şairlərə verdiyinə dair məsəli eşitmisinizmi?” – deyə həmsöhbətim soruşdu. Bu sual ilə SÖZ layihəsindən, yağışlı Londondan və ilham pərisindən, hazırda dünyada baş verənlərdən danışaraq maraqlı söhbətimizə başladıq. Həqiqi poeziya dünyasına qərq olduq ...
- Bir dəfə müsahibələrinizin birində demişdiniz: “Əsl poeziya – sehrdir. Özünü şeirə həsr etmək isə – dəlilikdir”. Fikirlərinizdə gizlənənləri izah edərdiniz.
- Bəli, xatırlayıram. Sehrdir, yəqin ki, mənim üçün şeir ilahi bir hədiyyədir... Bəlkə də bu, dəlilikdir ... məsum dəlilik, çünki şəffafdır və öz maraqlarını diktə etmir. Əksəriyyət üçün bu yola başlamaq qərarına gələn bir insan üçün maddi sərvət və arzu olunan imkanlar daşımır.
Poeziya sözü daşıyır – insanların məkanını və taleyini dəyişdirən böyük bir gücü. Qafiyə və həzm haqqında danışmıram. Məşhur olmağa, xətlərin, istehsal olunan ifadələrin "istehsalı" ilə özünü ifadə etməyə çalışanlarla deyil, bu gün müasir cəmiyyətin elit təbəqələrində nəzm "dəbini" izləyənlər haqqında deyil, Şairlər haqqında danışıram ...
- O zaman, sadəcə qafiyəli sətirlərlə həqiqi şeir arasındakı incə xətt, şairlə həvəskar arasındakı fərq nədir? Axı belə çıxır ki, şair olaraq doğulur. Və bir insanda istedadın daha da inkişaf etməsi üçün əvvəlcə hansısa əsasa sahib olmalıdır?
- Fərq, bəlkə də, Kəlamdakı enerji və məlumatdır. Vəqf və ya bəzi əlaqədar kod? Məncə, şair olaraq dünyaya gəlinir. Bu, çox güman ki, insana xas olan materialın mövcud olduğunu göstərir. Heç vaxt hər hansı bir ustad dərslərinə və nəzmlə bağlı fakültələrə inanmadım, bunu şeir adlandırmaq olmaz. Bu, ya insanda var, ya da olmur. Qafiyəni saflaşdıra, hecanı mükəmməlləşdirə, “inqilabi” formanı tapıb “kənara çəkə” bilərsən, amma bu insan şair olmur.
Təməl başqa bir şeydir ki, qazana biləcəyimiz, öyrənə biləcəyimiz, gücümüzü, vaxtımızı və imkanlarımızı nəyə xərclədiyimizdir. Təməl nə qədər sıx olarsa, gəzmək daha asandır.
Fotoqraf: Leyli Ələkbərova
- Uzun müddət İngiltərədə, Londonda yaşamısınız. London, fikrimcə, özü hüdudsuz ilham mənbəyidir – yağışlar, romantik ab-hava, zəngin tarix ... Axı, orada nəinki 60-dan çox şeir axşamı keçirtmisiniz, həm də 2009-cu ildə 10 ən yaxşı xarici şairin siyahısına daxil olmusunuz?
- Londonda təxmini 14 il yaşadım. Bu şəhər mənim bir hissəm oldu, mənə əvəzolunmaz həyat təcrübəsi verdi və inanılmaz rənglərə boyadı. London çox “ağıllıdır” ... öz sevimlilərini seçir. Ya ağlını başından alaraq özünə aşiq edir, ya da özündən uzaqlaşdırır . Mən Londonu səbrlə, tələsmədən, səhifələrə ehtiyatla toxunaraq köhnə sarı rəngli bir kitab kimi oxudum ... London mənə təmkini və qorxmazlığı öyrətdi.
- Bəs bu gün "söz" necə dəyişir? Müasir reallıqlar qarşısında yaradıcı artım prosesi necədir?
- Bütün dəyişən hər şey kimi, iki seçim var. Biri kütləvi istehlak üçün zövqün tam sadələşdirilməsi və minimuma endirilməsi, digəri gizli potensialın və öz şaquli hərəkətlərinin inkişafı üçün məlumatların açıqlanmasıdır .. Biri cisimlər qoyur, digəri onları məkanda hərəkət etdirir.
- Deyirlər: “İlham satılmır, amma əlyazma satıla bilər”. Düşünürəm ki, bir çox yenicə başlayan müəlliflərə istedadından pul qazanmaq məsələsi maraqlı olar. Ümumiyyətlə "ac sənətkar" mövzusuna münasibətiniz necədir?
- Düşünürəm ki, həqiqətən pul qazanmaq istəyirsinizsə, bunu edəcəksiniz. Və nə olursa, olsun. Məqsəd varsa, güclər və imkanlar da olacaq. "Ac sənətkar" mövzusu rəssamın ac qalmağına qarşı olmadığı təqdirdə məqbuldur.
- Həyatınızda yaradıcılıqdan tamamilə məhrum olduğunuz dövr olub? Axı, hər yaradıcı ruh gec-tez oxşar məqamla qarşılaşır.
- Şeirsiz dövrlər olub. Yaradıcılıqsız - yox. Həyatımda baş vermiş və hazırda baş verən hər şey mənim üçün əzizdir. Hər şeyin mənası var. Bunu həmişə başa düşmədiyim təəssüf doğurur.
- Dediyiniz kimi, baş verən hər bir şeyin həqiqətən də mənası var və bu, təcrübədir, həyat bizə dəyərli dərslər verir. Və bəzən bizə "müəllimlər" göndərir, düzdü? Bir dəfə məşhur Peterburq şairi Dmitri Qriqoryev, tərbiyəçilər və müəllimlər mövzusunda mübahisə edərək deyir: “Müəllimlərim çox idi. Məni suya itələyən oğlandan başlayaraq mənə toyuq ayağını atan qızdan tutmuş, tanınmış ədəbiyyat ustalarına qədər”.
- Dəqiq deyə bilmərəm ... haqlıdır, Həyatın özü müəllimdir.
Müəllif: Nigar Həsənzadə, şeiri söyləyir: Natiq Muxtarov
- Nigar xanım, yarandığı gündən bəri SÖZ ədəbi layihəsi olan “övladınıza” diqqət çox yönəldilib. Layihənizin cəmiyyətimizdə rolu nədir?
- SÖZ layihəsi, sıravi ədəbi axşamları və şeir oxunuşlarını ədəbiyyatı təmsil edən son dərəcə maraqlı, qeyri-rəsmi platforma ilə əvəzlədi. Bu həm müəlliflərin, həm də tamaşaçıların gördüklərinə və söylədiklərinə inandıqları bir neçə haldan biridir! Layihə həm yerli, həm də xarici dildə yazan gənc müəllifləri, həmçinin izləyicilər bir araya gətirən bir neçə layihədən biridir. Bizə həmişəki kimi "olmayacağını" bilən insanlar gəlir.
- Bu, ədəbi layihələr arasında əsl pioner və gənc müəlliflərə böyük dəstəkdir ...
- Bunu eşitmək çox xoşdur (gülümsəyir). Fəaliyyətdə olduğu beş il ərzində bir çox xeyir işlər gördü ... Bu gün oxunan və çoxları tərəfindən tanınan gənc şairlərdən soruşun - layihədə iştirakı faydasız qaldımı? Əsl müəllif üçün sözünə inam və ona güvənmək çox şey deməkdir. "Şairlər uşaq kimidirlər - hər şeyi yuxuda söyləyəcəklər" - deyib Svetaeva. Onlardan yatarkən soruşmaq çox yaxşı olardı.
- Dünyada baş verənlərə qarşı susmaq və hətta düşünməmək mümkün deyil. Baş verənləri necə qavrayırsınız? Bəşəriyyətin qurtuluşunu nədə görürsünüz? Fikrinizcə, insan dünyada baş verənlərə təsir edə bilərmi? Həqiqətən, şüuraltı mövzusunda aparılan çoxsaylı araşdırmalara görə, bütün həyatımız düşüncələrimizin və özümüzün əksidir ... Bununla razısınızmı?
- Hazırda dünyada baş verənlər gözlənilən idi. Bəşəriyyət özü əsrlər boyu oturduğu budağı doğrayırdı. Günahların cəzasız qalacağına inanmaq sadəlövhlük idi. Dünyada baş verənlərlə bağlı fikirlərimi bölüşmək üçün kifayət qədər bilik və məlumata sahib deyiləm, yalnız inkişaf edən hadisələrdə hisslərimi və fərdi işarələrimi çatdıra bilərəm.
Qaranlıq və işığın mübarizəsi şüuraltındadır. Müharibələr, xəstəliklər, planetin kütləvi şəkildə çirklənməsi, təhlükəli oyunlar, lazımsız məlumat yığını, insan bədəninin və ruhunun pisləşməsi, əxlaqsızlıq, tək Allaha inamsızlıq – bu, bəşəriyyət əkib-becərdiyi və buna görə qazandığı şeylərin ən kiçiyidir ... "Həyat - zəncirdir və içindəki xırda həlqələr bağlantıdır, həlqəyə əhəmiyyət verməmək olmaz” - bu aforizm çox şey deyir.
Hər bir şərəfsiz hərəkət, hər səhv addım və mənfi söz şüurda, məkanda və göylərdə müəyyən mexanizmləri hərəkətə gətirir. Bunun mütləq bir nəticəsi olmalıdır!
Bu gün hər bir insan özü özü ilə təkdir ... özünü güzgüdə düzgün görməyə, düşüncələri ilə qarşılaşmağa, nəyin dəyərli olduğunu və ümumiyyətlə bunun dəyərli olub-olmadığını başa düşməyə vaxtı var... Özündın soruş: bu dünya üçün çox iş görmüsən? Dünyanı qorumaq üçün nə verdin?
Kim olmağımızdan asılı olmayaraq ... biz düşüncə, söz, hərəkətlərimizlə Kainatın bir parçasıyıq ... Və əgər pəncərədən çöldə bir divar çökürsə, deməli biz onu lazımi anda lazımi səviyyədə möhkəmləndirməmişik. Yaxşılığın pisliyə qalib gəlməsinə inanıram. Planlar qururuq, kimlərsə bunları nəzərə almır ...
Çünki insanlar var, amma bizdən daha ağıllı və ədalətli bir Kainat var. Buna görə, bu gün təvazökarlıqla baharı izləyirəm və Allaha cansağlığıma görə şükür edərək, bəlanın sonunda insanın xoşbəxt ola biləcəyi bu dünyanı tərk etməsi üçün dua edirəm.
Tərcümə: S.Xankişiyeva
