Lenta.ru: Ermənistan koronavirusa görə “Cəhənnəmə doğru addımlayır” – FOTO
Ermənistanın COVID-19 koronavirus infeksiyası ilə mübarizəni itirən dövlətlər siyahısına düşməsi üçün bütün şansı var.
Ölkədə virusa yoluxma nisbətində rekord say müşahidə olunur, ağır vəziyyətdə olan xəstələrin nisbəti kəskin şəkildə artıb və səhiyyə sisteminin ehtiyatları tükənməkdədir.
Eyni zamanda, hökumət nümayəndələri küçələrdə maska taxmadan tutulan vətəndaşları sosial şəbəkədə utandırmaqla məhdudlaşırlar. Vətəndaşlar isə utanmağa tələsmirlər, çünki epidemiyanın əvvəlindən heç kim epidemioloji təhlükəsizlik qaydalarına riayət etmirdi. Bundan əlavə, bir çoxları rəsmi media və ictimai xadimlər tərəfindən yayılan COVID-19 ilə əlaqəli sui-qəsd nəzəriyyələrinə inanmırlar. Ermənistanın epidemiyanın ikinci dalğası ilə necə əhatə olunduğu və respublika əhalisi üçün nə dərəcədə təhlükəlidir” – bununla bağlı Lenta.ru məqaləsində yer alıb.
Gözlənilmədən
Ötən çərşənbə günü ölkənin baş naziri Nikol Paşinyan Facebook-da canlı yayıma çıxaraq vətəndaşları şoka saldı – o, ölkədə "epidemioloji fəlakət" olduğunu və özü və ailəsi də COVID-19 yoluxduğunu bildirib. Ölkədəki vəziyyət həqiqətən də pisləşib: bütün dünya məhdudiyyətləri qaldırdığı və koronavirus epidemiyasının azalması qeyd edildiyi halda, Ermənistanda xəstələrin sayı üç dəfə artıb.
Mayın 20-də ölkədə rəsmi olaraq 5606 yoluxma halı qeydə alınıb. İyunun 10-da isə 14 103 nəfərdə yoluxma aşkarlanıb. Ölənlərin sayı da kəskin şəkildə artıb – ölkədə bütün epidemiya dövründə qeydə alınan 227 nəfərdən 160-ı ölüb. Bu dövrdə daha 77 nəfər koronavirusa yoluxmuşdusa da, "digər səbəblərdən" ölüblər . Koronavirus xəstələrini öldürən bu "başqa səbəblər" nələrdir və niyə bu səbəblərə görə ölümlər çoxdur – bunu heç kim izah etmir.
Ancaq həqiqətdə vəziyyət daha da acınacaqlıdır. Məsələn, 1 iyun tarixində həkimlər 1249 nəfərdən analiz götürüblər, onların təxminən yarısında müsbət cavab çıxıb. Həmçinin, gündə iki mindən çox test aparılmır – çünki kifayət qədər resurs yoxdur.
Paşinyan iyunun 7-də bəzi "analitik məlumatları" dərc etmişdi. Həmin məlumatlara görə, Ermənistanda o vaxt 100 min yoluxmuş insan var idi. Daha sonra baş nazir paylaşımı redaktə edib və bu məlumatları silib.
Fotoda: COVID-19 diaqnozu üçün Rusiya mobil laboratoriyası. Sputnik/RİA Novosti
Hakimiyyət dərhal vəziyyəti pisləşməsində vətəndaşları günahlandırdı – Paşinyan xalqın Yerevandakı təhlükəsizlik tədbirlərinə kütləvi şəkildə məhəl qoymadığını bildirdi. Baş nazir Facebook vasitəsilə qanun pozucularına qarşı mübarizə aparır, vaxtaşırı sosial məsafəni pozanların və küçədə maska taxmayanların fotolarını yayımlayır. Həmçinin o, sosial şəbəkənin digər istifadəçilərini bu "kütləvi anti-epidemioloji hərəkata" qoşulmağa çağırır.
Hakimiyyət hələki başqa tədbir tətbiq etmək niyyətində deyil. Paşinyan artıq hüquq-mühafizə orqanlarının epidemiya ilə mübarizə aparmayacağına işarə edib, çünki problemi həll edə biləcək "belə güc strukturu" yoxdur.
Baş nazirin yerləşdirdiyi fotolarda, həqiqətən, epidemiya zamanı elementar davranış qaydalarına əməl etməyən kütlə görmək olar. Maskalar və əlcəklər yoxdur, əgər varsa, maska çənə altına endirilir və ya burun örtülmür. İnsanlar qruplarla toplanır, məsafə saxlamadan növbədə dayanır, və s. Bu şəkillərdən bunların epidemiyanın zirvəsini yaşayan bir ölkədə edildiyini söyləmək mümkün deyil.
Ermənistanda bütün fövqəladə vəziyyət dövründə (16 martdan bəri) həyat bir dəqiqə belə sakit keçməyib Ermənilər mümkün qədər çox həmyerlilərini yoluxdurmaq üçün əllərindən gələni edir. Artıq iki aydır ki, Facebook-un erməni seqmentində heç bir karantin hiss olunmayan foto və videolar var.
Kilsə erməniləri epidemiyadan qorxmamağa inandırıb. Onlar kilsəyə gedirlər və duanın koronavirusa qalib gələcəyinə inanırlar. Məsələ burasındadır ki, xalqın əksəriyyəti virusa ciddi yanaşmırlar. Ən azı iki səbəb var. Birincisi - "bəlkə ötüb-keçəcək" ümidi və qonşunun həyatına etinasızlıq. İkincisi, koronavirus təhlükəsini tamamilə inkar edən məşhur sui-qəsd nəzəriyyələridir.
Kimsə COVID-19-in adi soyuqdəymə ilə olduğuna əmindir. Daha az savadlı sakinlər virusun Bill Qeyts və ya bir qrup "dünya sui-qəsdçiləri" tərəfindən məcburi peyvənd etmə adı altında çipləmə yolu ilə insanları əsarət altına almaq üçün icad etdiyinə inanırlar. 5G qüllələrinin epidemiyanın səbəbkarı olması barədə absurd fərziyyənin tərəfdarları da var, amma Ermənistanda bu olmadığı üçün virus da yoxdur.
Ayrıca, qeyd edək ki, dəfn edilən tanışlarının "hadisələrini" danışan insanlar söyləyir ki, həkimlər, guya onların yanına gəlib və 100-200 dollar təklif ediblər ki, mərhumun COVID-19-dan öldüyünü qeyd etməyə razılıq versinlər. Bu cür nağıllar, peyvənd əleyhinə tətbiq olunanlar arasında populyardır ki, hakimiyyətin hamını zorla peyvənd etməsi üçün xəstələnmə və ölüm nisbətlərini şişirmək lazım olduğuna inanırlar. Bu insanların şüurundakı peyvəndlər – bilərəkdən pis bir şeylə yoluxmağa, sonsuzluğa səbəb olur, "erməni genini" öldürür, məhv edir və korlayır və s.
Foto: Sputnik/RİA Novosti
Ən kədərlisi də odur ki, bir sıra hallarda koronavirus haqqında dezinformasiya həkimlərin özləri tərəfindən bilərəkdən və ya peşəkar uyğunsuzluqdan xəbəri olmadığından yayırlar. Məsələn, Yerevan Ağsaqqallar Şurasının keçmiş üzvü, ixtisasca həkim Marina Xaçatryan, koronavirusun çox məqsədlərə uyğun hazırlanmış bioloji bir silah olduğunu söyləyir.
Dezinformasiya sadəcə ayrı-ayrı insanlar tərəfindən deyil, həm də bütün təşkilatlar və media tərəfindən də yayılır – yaxın günlərdə Dövlət Departamenti vasitəsi ilə Amerika qrantı ilə açılmış Medmedia.am saytı ətrafında qalmaqal baş verdi. Həkim Gevorq Qriqoryanın rəhbərlik etdiyi sayt, yuxarıda sadalanan bütün sui-qəsd nəzəriyyələrini yaymaqda - həm həddən artıq statistikaya, həm də pis peyvəndlərə dair məlumat yaymaqda ixtisaslaşmışdır.
Bundan əlavə, Qriqoryan eyni zamanda "COVID-19 Ermənistan: faktlar aşkarlayan qrup" təşəbbüsünün həmtəsisçisidir və artıq "ekspertlər" institutu vasitəsilə öz nəzəriyyələrini geniş kütləyə yayır. Nəticədə bu məlumatlar minlərlə insana çatır və yüz minlərlə baxış toplayır. İnsanlar sadəcə ölümcül infeksiyaya qarşı mübarizəyə qoşulmaqdan imtina edirlər və hər kəs bu işi görməmək üçün bir bəhanə tapır.
Həmçinin buna Ermənistanda əhalinin təhsil səviyyəsinin aşağı olması da təsir edir - burada çətin ki, virusu bakteriyadan, bakteriyanı göbələkdən kimsə ayıra bilsin.
Əksər hallarda bir nəticə var – xəstələr bütün xəstəliklər zamanı antibiotik qəbul edirlər. Ermənistanda antibiotiklər rəsmi olaraq bir neçə il əvvəl qadağan edilib, lakin əslində bu qadağaya heç kim məhəl qoymur. İnsanlar antibiotiklərin koronavirusun müalicəsinə kömək etməyəcəyini bilmədən həbləri atırlar və sağaldıqlarını düşünərək küçəyə çıxırlar.
Əldən verilmiş fürsətlər
Bəlkə də nəzəriyyəçilər təvazökar davranardılar. Lakin martın 1-də, Ermənistanda ilk yoluxmuş şəxsin aşkarlandığı gün, ölkənin ən populyar Facebook-bloggeri Paşinyan, epidemiyanı canlı yayımda "ümumiyyətlə bu koronavirus kimin itidir" deyə istehza etməsəydi.
Bundan bir neçə gün əvvəl Səhiyyə Nazirliyinin rəhbəri Arsen Torosyan çıxış edərək virusun o qədər də təhlükəli olmadığını, bunun səbəbilə sərt tədbirlər elan etməyə ehtiyac duyulmadığını ifadə etdi. Bu dövrdə ÜST, COVID-19-ın yayılmasını beynəlxalq miqyaslı təcili vəziyyət kimi tanıyıb, pandemiya və fövqəladə vəziyyət rejiminin rəsmi elan olunmasına iki həftə qalmışdı.
Virus, Paşinyan komandasının əvvəlki hakimiyyətləri günahlandıra bilmədiyi ilk həqiqi problem idi. Epidemiyanı kifayət qədər maliyyələşdirilməmiş və inkişaf etməmiş bir səhiyyə sisteminin sıxışmasına səbəb oldu. Sonra hakimiyyət fərqli bir yol tutdu.
Əvvəlcə əlaqələli şəkildə koronavirus təhlükəsini rədd etdilər və hər şeyi zarafata çevirməyə çalışdılar. Sonra, yuxarılarda başlayan, məsələn, koronavirus Konstitusiya Məhkəməsinin tərkibində dəyişikliyə müdaxilə edə bilərdi.
Beləliklə, Səhiyyə Nazirliyinin rəhbəri Torosyan ÜST-ün rəsmi məlumatlarına birbaşa zidd olan açıqlamalar verməyə davam etdi. Beləliklə, 14 apreldə o, təkrarən koronavirusun xüsusilə təhlükəli bir infeksiya olmadığını bildiridi.
Torosyan özünü təkcə sözlə deyil, əməllə də fərqləndirdi. Mayın 7-də, günün gündüz vaxtı, bir kafedə naməlum insanlarla - maska və ya hər hansı mühafizə vasitəsi olmadan şəkli çəkilib.
Baş nazir də vətəndaşlara pis bir nümunə göstərdi. Məsələn, verilişlərin birində o, "təbii peyvənd"ə bərabər olan koronavirusun asemptomatik olduğunu iddia etdi və özü də bunun keçməsini istədiyini söylədi. Mayın sonunda iqtidarda olanlar və Paşinyan pandemiyanın qızğın vaxtında bütün qadağaları pozaraq Qarabağda keçirilən təntənəli şam yeməyində olublar.
Uğursuz kilidlənmə
Mart ayında Ermənistanda elan edilən iki həftəlik sərt karantin və digər qalan məhdudiyyətlərin heç bir fayda gətirməməsi təəccüblü deyil, bunlar yalnız iqtisadiyyata zərbə vurdu. Karantin rejimini pozanlara qarşı heç bir sanksiya tətbiq olunmadı və əgər polis hər bir məsuliyyətsiz vətəndaş üçün tədbir görsəydi ölkə əhalisinin yarısı həbs olunmalı idi.
Paşinyanın milli fəlakətlə bağlı həyəcanverici açıqlamalarından sonra polis kəskin şəkildə hərəkətə keçdi. İndi küçələrdə 4-5 nəfəri tutur, əllərini bağlayır, yerə yıxırlar, qışqırmağa başlayana qədər boğurlar.
Foto: Yerevandakı Respublika Meydanı, 2 aprel. Anadolu Agency / East News
Ermənilərin polis özbaşınalığından əlavə, nifrətləri də var. Ölkədə məhdudiyyətlər tətbiq etmək üçün ilk cəhddə sosial və iqtisadi vəziyyətdən narazı insanlar etirazlara başladı. Kövrək erməni iqtisadiyyatının ikinci kiliddən sağ çıxa biləcəyi böyük sual altında qalır.
Hakimiyyət xalqı günahlandırır, xalq hakimiyyəti günahlandırır, amma bu mənzərə dəyişmir. Hər iki tərəf günahkardır və hər ikisi heç olmasa səhvlərini etiraf etmək, düzəltməyə başlamamaq istəmirlər. Bununla yanaşı, koronavirus testlərinin 30-40 faizində hər gün müsbət cavab çıxır. Bu rəqəmlər həm səhiyyə sistemini süquta yetirərək, digər eyni dərəcədə kədərli nəticələrə yol aça bilər.
Tərcümə: S.Xankişiyeva
