Rusiyalı ekspert: “Azərbaycan bölgənin lideri statusunu təmin edir” - MÜSAHİBƏ
Rusiya qazının Ermənistana tədarükünün "Şimali Qafqaz - Zaqafqaziya" qaz kəmərinin təmiri ilə əlaqədar olaraq müvəqqəti olaraq Azərbaycandan keçəcəyi barədə məlumatlar Ermənistanda sərt reaksiyaya səbəb oldu.
Bir çox erməni müşahidəçilərinin gəldiyi nəticə odur ki, Azərbaycan, Ermənistan və Rusiyanın üçtərəfli razılaşmasından Ermənistan xaricində hamı faydalanacaq.
Bu arada, dünən Şimal-Cənub Siyasi Elm Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə video rabitə vasitəsi ilə "Cənubi Qafqaz - yeni imkanlar və əməkdaşlıq perspektivləri" mövzusunda dəyirmi masa keçirildi. Cənubi Qafqazdakı beynəlxalq münasibətlər, sülh prosesi, iqtisadi qarşılıqlı əlaqə və nəqliyyat dəhlizləri müzakirə edildi. Moderator Rusiya Dövlət Humanitar Universitetinin dosenti, Rusiya Beynəlxalq Münasibətlər Şurasının mütəxəssisi, tarix elmləri namizədi Aleksandr Quşin caliber.az-ın suallarını cavablandırdı.
- Bölgədəki ölkələrin - Azərbaycan, Rusiya, Gürcüstan və Ermənistanın müzakirəyə qatılan nümayəndələrinin baxış və yanaşmalarının dəyişdiyini hiss edirsiniz?
- Ekspert cəmiyyəti ikinci diplomatiya yoludur. Ötən il (İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra - red.) baş verən status-kvo dəyişikliyini, bölgədə Rusiya və Türkiyənin nüfuzunun güclənməsini və region dövlətləri olmayan aktorların rolunun minimuma endirilməsini nəzərə almaq lazımdır. Rusiya, Azərbaycan və Ermənistanın baş nazir müavinləri səviyyəsində bir komissiya yaradıldığını xatırlatmaq lazımdır. Artıq yeni bir münasibətləri qurmağa başlaya bilərsiniz və mütəxəssislər arasında ünsiyyət üçün platformalar hər zamankından daha vacibdir.
Dəyirmi masaya qayıdaraq qeyd etmək istərdim ki, rus, azərbaycanlı, gürcü və erməni mütəxəssislər arasında müzakirə düzgün formada baş tutub. Bu, artıq sevindiricidir. Əlbəttə ki, bəzi məsələlərdə fikir ayrılıqları var idi. Dəyirmi masada iştirak edən insanlar bir-birlərini dinləməyə hazırdırlar və dialoqa yönəlmişlər. Ancaq bu, başqalarının buna hazır olduğu anlamına gəlmir.
- Dünən Rusiyanın Azərbaycan ərazisindən Ermənistana qaz verəcəyi məlum oldu. Bu, yeni reallıqlara uyğundur. Ancaq İrəvanda buna, deyək ki, ehtiyatla yanaşırlar. Niyə? Heç kim izah edə bilməz.
- Ermənistanın keçənilki müharibənin nəticələrindən qaynaqlanan çətin daxili siyasi vəziyyəti var. Ümumiyyətlə, erməni cəmiyyəti, elita və ekspert cəmiyyəti, geosiyasi prioritetlər daxil olmaqla kifayət qədər bölünmüşdür. Dəyirmi masada yalnız nəqliyyat dəhlizləri, Cənubi Qafqaz dəmir yolu, üçtərəfli və ya dördtərəfli layihələrdən danışdıq. Əvvəllər belə bir konfiqurasiya yox idi. Ancaq bunların uyğunlaşması bölgənin qarşılıqlı "birgə inkişafı" üçün təkan yarada bilər. Tərəflər, əlbəttə ki, bunun bir-iki ilin məsələsi olmadığını başa düşürlər. Bir çox ziddiyyət var, amma işbirliyinə alternativ yoxdur. Bölgələşmə inkişaf və müasir bir trend üçün vacib bir təkan halına gəlir. Bu, yalnız Cənubi Qafqaza deyil, digər bölgələrə də aiddir.
- Erməni mütəxəssislərdən biri dedi ki, Türkiyə Ermənistanla sərhədləri bağladığı üçün özü açmalıdır və İrəvanın bununla heç bir əlaqəsi yoxdur. Eyni zamanda, Ermənistanın ölkəyə türk mallarının tədarükünə qadağa qoyması da unudulur. Bundan başqa, bir çox erməni analitik, Türkiyə iqtisadiyyatının erməni iqtisadiyyatını "udmasından" qorxaraq, Türkiyə ilə sərhədlərin açılmasına qarşı çıxırlar.
- Bəli, əlbəttə ki, kiçik bir iqtisadiyyat əziyyət çəkməkdən qorxur. Ancaq digər tərəfdən Avrasiya İqtisadi Birliyinin mexanizmləri var. Ümumiyyətlə, müxtəlif növ inteqrasiya mexanizmləri vasitəsi ilə birgə inkişafı təmin etmək mümkündür. Hər halda sərhədlərin açılması müsbət haldır.
- Gürcü mütəxəssislərinin yeni nəqliyyat dəhlizlərinin yaranmasından gizli şəkildə narahat olduqlarını hiss edirsiniz? Axı indi Gürcüstan Azərbaycandan Türkiyəyə və sonra da Avropaya gedən əsas tranzit dəhlizidir. Və yeni dəhlizlər ortaya çıxsa nə olacaq? Gürcüstan müstəsnalığını itirirmi?
- Dəyirmi masadakı mütəxəssislərin bundan narahat olduğunu görmədim, hər halda bunun fərqinə varmadım. Mövcud "ortaq inteqrasiya" layihələrini tərk etməməyin və yeni regional inkişafda öz yerini tapmağın lazım olduğu barədə söhbət gedirdi və köhnə mexanizmlərə güvənirsinizsə, təbii ki, mənfiyə düşə bilərsiniz. Tbilisi, Şimal-Cənub və Şərq-Qərb layihələrindən kənarda qalmamalıdır.
- Bakı kommunikasiyaların açılmasının bölgədəki bütün ölkələrə fayda gətirəcəyinə inanır. İkinci Qarabağ müharibəsi bitdikdən sonra Azərbaycan bu istiqamətdə ardıcıl işləyir.
- Bəli, bu, Azərbaycan rəhbərliyinin kursudur və ölkənin coğrafi mövqeyi, tranzit və ixrac imkanları buna kömək edir. Azərbaycan üçün daha da böyük perspektivlər açılır. Bunlar, məsələn, heç bir ölkənin tam təsir dairəsinə düşməmək üçün müəyyən təhlükəsizlik zəmanətləridir.
Aydındır ki, Azərbaycan bacarıqlı çoxvektorlu siyasət aparır. Eyni zamanda, ölkə demoqrafik, resurs və intellektual potensiala malikdir. Bölgə üçün əsas dövlət olan bölgələrarası lider statusunun Azərbaycan üçün təmin edilməsi üçün hər cür şərait mövcuddur.
1news.az
