ABŞ-da qanunvericilik təşəbbüsləri irəli sürən ermənilərin növbəti fiaskosu
Kəşfiyyat orqanlarının işini qanunvericilik çərçivəsində tənzimləyən və Konqreslə əlaqələndirməni təmin edən sözügedən qanun cari ilin 31 iyul tarixində Nümayəndələr Palatasının Kəşfiyyat üzrə Daimi Xüsusi Komitəsi 2021-ci maliyyə ili üzrə Kəşfiyyat Səlahiyyət Qanunu (Intelligence Authorization Act) layihəsini qəbul etmiş və baxılmaq üçün Nümayəndələr Palatasına göndərmişdir.
Qeyd edək ki, yalnız 30 iyul tarixində təqdim olunmasına baxmayaraq, layihə (https://www.congress.gov/116/bills/hr7856/BILLS-116hr7856ih.pdf) Komitədə heç bir düzəliş və ya əlavə edilmədən qısa müddətdə 11-8 səs çoxluğu ilə qəbul olunmuşdur.
Layihənin bir qismi məxfi xarakter daşıyır və ictimaiyyətə açıq deyil.
Sözügedən layihədə ölkəmiz üçün maraqlı cəhətlərdən biri odur ki, orada “Ermənistan və Azərbaycan arasında gərginliyin qiymətləndirilməsi” (Sec. 822. Assessment regarding tensions between Armenia and Azerbaijan) başlığı altında müddəa öz əksini tapmışdı.
Nəzərinizə çatdırmaq istərdik ki, layihə qəbul edilənə qədər erməni tərəfi və onların lobbi təşkilatları sözügedən müddəa barədə hər hansı bir təbliğat aparmamışlar və yalnız layihə qəbul ediləndən sonra Amerikanın Erməni Milli Komitəsi (ANCA) açıqlamasında sözügedən müddəanın Azərbaycana qarşı olduğunu iddia etmişdir. Görünür ki, erməni tərəfi sözügedən iddia ilə son bir ay ərzində ABŞ Konqresində uğursuzluqlarını ört-basdır etmək və təşkilata dəstək verən icma üzvlərini yanıltmaq məqsədi daşıyır.
Qanunvericilik layihəsinin nəzərdən keçirildiyi Kəşfiyyat Komitəsində sədrin qatı ermənipərəst mövqeyi ilə seçilən Adam Schiff (Demokrat-Kaliforniya) olmasına baxmayaraq, layihənin erməni yönümlü kimi təsnif olunması hesab edirik ki, doğru deyil. Müddəanın mətnindən göründüyü kimi, layihədə bir çox ifadələr ölkəmizin xeyrinə tərtib olunmuşdur. Bunlara misal olaraq, düzəlişin başlığında münaqişəyə tərəf olaraq yalnız Ermənistan və Azərbaycanın adının qeyd edilməsi və bu xüsusda sərhəddə və Dağlıq Qarabağ bölgəsində təmas xəttində toqquşmaların Ermənistan və Azərbaycan arasında olmasına dolayısı yolla işarə edilməsi, eləcə də Dağlıq Qarabağın məhz bölgə (region) kimi təsnif edilməsini qeyd etmək olar. Eyni zamanda, təklif olunmuş müddəada hər hansı bir ölkə toqquşmaların təşkilatçısı kimi təqsirləndirilmir, məsələnin araşdırılması və qiymətləndirmə kəşfiyyat orqanlarına həvalə olunur. Qiymətləndirmənin yalnız bir dəfə təqdim edilməsi nəzərdə tutulur və müddəa hər hansı bir davamlı tədbirləri ehtiva etmir. Müddəa Ermənistan və ölkəmizə hər hansı bir təzyiq mexanizmi nəzərdə tutmur.
Hal-hazırda, sözügedən müddəanın daxil edilməsi səbəblərinin və mənbəyinin müəyyən edilməsi hələlik mümkün olmamışdır. Buna baxmayaraq görünür ki, müddəanın balanslı tərtibatı aidiyyəti dövlət qurumlarının nəzarəti altında həyata keçirilmiş, ABŞ siyasətinə zidd məsələlərə və ya şərhə yer verilməmişdir. Bu kimi müddəa, ABŞ-ın həmsədr ölkə kimi marağına və çağırışlarına uyğun gəlir və hər iki tərəfi eskalasiyadan çəkindirmək niyyəti ilə bağlı ola bilər. Həmçinin, güman etmək olar ki, sözügedən müddəanın məhz qismən məxfi xarakterli qanun layihəsinə daxil edilməsində məqsəd, son toqquşmalardan narahatlığa cavab olaraq vəziyyət barədə qiymətləndirmənin geniş imkanlara malik kəşfiyyat orqanları tərəfindən dəyərləndirilməsi və Konqresin çoxsaylı sorğularının cavablandırılmasıdır.
Həmçinin bildirmək istərdik ki, DNI direktorunun hər il Konqresə təqdim etdiyi ABŞ milli təhlükəsizliyinə təhdidlər barədə ABŞ kəşfiyyat orqanlarının qiymətləndirməsində (Worldwide Threat Assessment of the US Intelligence Community) Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi barədə müddəalar da əks olunur və Ermənistanın Rusiya ilə müttəfiqliyinə, onun Rusiya tərəfindən silahlandırıldığına xüsusi diqqət yönəldilir. Bununla əlaqədar, sözügedən yeni müddəa yekun layihədə qəbul olunacağı təqdirdə, yeni qiymətləndirmədə DNI-ın daha fərqli və həmsədr ölkə olaraq ABŞ-ın maraqlarına zidd mövqe sərgiləyəcəyi ehtimal olunmur.
Qeyd edək ki, Senatın aidiyyəti Komitəsində qəbul edilmiş layihədən fərqli olaraq Nümayəndələr Palatasının Komitəsi tərəfindən qəbul edilmiş sözügedən qanun layihəsinə Administrasiyanın maraqlarına zidd bəzi məqamların (Prezidentə qarşı iddiaların qaldırıldığı seçkilərə müdaxilə kimi məsələlərdə) daxil edildiyini nəzərə alaraq, güman olunur ki, Nümayəndələr Palatasının layihəsindəki bir çox məqamlar yekun layihədə əks olunmaya bilər. Növbəti mərhələdə, sözügedən qanun layihəsinin aidiyyəti üzrə Nümayəndələr Palatasında və Senatın plenar sessiyasında nəzərdən keçirilməsi planlaşdırılır.
1news.az
