Mütəxəssis: İnsan DNT-si təxminən 3 milyard əsasdan ibarətdir - MÜSAHİBƏ | 1news.az | Xəbərlər
Müsahibə

Mütəxəssis: İnsan DNT-si təxminən 3 milyard əsasdan ibarətdir - MÜSAHİBƏ

Qafar Ağayev13:20 - 25 / 04 / 2022
Mütəxəssis: İnsan DNT-si təxminən 3 milyard əsasdan ibarətdir - MÜSAHİBƏ

İnsan DNT-si təxminən 3 milyard əsasdan ibarətdir və bu əsasların 99 faizindən çoxu bütün insanlar üçün eynidir.

Bunu Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti Yavər Hacısoy bildirib.

1news.az Yavər Hacısoy ilə müsahibəni təqdim edir.

- Yavər müəllim, DNT nədir və onun strukturuna nələr daxildir?

- Dezoksiribonuklein turşusu (DNT) - canlı orqanizmin formalaşması və həyati proseslərini davam etdirə bilməsi üçün irsi informasiyanın saxlanıldığı, nəsildən-nəsilə ötürülən biopolimerdir. Bəzi viruslar istisna olmaqla, bütün orqanizmlərin DNT molekulu var. O, orqanizmin hüceyrələrində həyata keçən bütün metabolik proseslərin davamlılığını təmin edərək nəzarəti özündə saxlayan, genetik məlumatın nəsildən-nəsilə ötürülməsini təmin edən quruluşdur.

DNT strukturunun müəyyən edilməsi genetika sahəsində böyük bir dönüş nöqtəsi olub. DNT molekulunda adenin, quanin, timin və sitozin adlı dörd növ azotlu əsas var. Molekulun bir zəncirindəki əsaslar digər zəncirlə komplementarlıq prinsipinə uyğun olaraq əlaqə yaradırlar. Belə ki, adenin timin ilə, quanin isə sitozin ilə qoşalaşmış komplekslər əmələ gətirir. Məhz bu xüsusiyyət DNT maddəsininin RNT (Ribonuklein turşusu) polimerinə ötürülməsinə imkan verir. Bu özəlliklər hüceyrə strukturlarının yaradılması və işlədilməsi, eləcə də informasiyanın sonrakı nəslə ötürülməsi kimi vacib proseslərin əsasını təşkil edir.

- Bildiyiniz kimi, aprelin 25-i Beynəlxalq DNT Günüdür. Beynəlxalq Günün mahiyyəti haqqında qısa məlumat verərdiniz.

- Bəşəriyyətin ən vacib və eyni zamanda ən müəmmalı kəşflərindən biri sayılan DNT molekulunun quruluşu haqqındakı məqalə 1953-cü ildə Ceyms Uotson, Frensis Krikin, Moris Uilkins və Rozalind Franklin tərəfindən “Nature” jurnalında nəşr olunub. 2003-cü il aprelin 25-də Beynəlxalq İnsan Genomu Araşdırma İnistitutu (National Human Genome Research Institute, NHGRI) tərəfindən insan genlərinin deşifrə edilməsi layihəsinin sona yaxınlaşdığı elan edilib. Belə ki, genomun bəzi hissələrinin əlavə analizləri başa çatmasa da layihə üzərində əsas işin yekunlaşdırılması bildirilib. İnsan genlərinin strukturunun müəyyən edilməsi səhiyyənin inkişafı istiqamətində atılan çox vacib addımdır.

- DNT haqqında ən maraqlı faktlar hansılardır?

- İnsanları bir-birindən ayırmaq qabiliyyətinin mənbəyi DNT-dir. İnsan DNT-si təxminən 3 milyard əsasdan ibarətdir və bu əsasların 99 faizindən çoxu bütün insanlar üçün eynidir.

İnsan genomu olan 3 milyard DNT zənciri məlumat şəklinə salındıqda təxminən 3 GB yer tutur.

Model, həll edilməmiş müxtəlif sualları, genetik məlumatın gələcək nəsillərə necə ötürüləcəyini, kopyalanmasını və ya müvəqqəti olaraq necə bloklanmasına kömək edir. İnsan Genomu Proyekti, həmçinin məlumatların təhlili üçün istifadə olunan avadalıqların inkişaf etdirilməsini təmin etdi.

Dövrümüzdə elm sahəsində irəliləyiş bu kriteriyalar olmadan mümkün deyil. Genetika sahəsində aparılan tədqiqatlar nəticəsində gələcəkdə insan DNT-si üzərində effektiv və dəqiq üsullar hazırlana bilər.

- Diaqnostika və terapiya üçün xüsusi DNT texnologiyalarından istifadə haqqında məlumat verərdiniz.

- Bu gün DNT-nin xəstəliklərin diaqnostikası və müalicəsi, genetik manipulyasiya texnologiyalarının tədqiqat və təkmilləşdirmə fəaliyyətlərində istifadə olunması, geni dəyişdirilmiş orqanizmlərin əldə edilməsi, biomüdafiə, məhkəmə və hüquqi proseslərin həllolunması üçün çox vacibdir.

DNT texnologiyasının prenatal genetik diaqnostikada istifadəsi ilə xəstəliklərin ana bətnində müəyyən edilməsi mümkün olub. Genetik mühəndisliyi sahəsində aparılan tədqiqatların nəticəsi olaraq gələcəkdə insan DNT-si üzərində dəyişikliklər etmək üçün daha təsirli, dəqiq üsul və avadanlıqların inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulub. Bu gün müalicəsi olmayan bir çox xəstəliklərdən insanların şəfa tapması gələcəkdə reallaşa bilər. Buna misal olaraq, genetik mexanizmləri tam bilinməyən bəzi sonsuzluqların müalicəsi, əksər irsi xəstəliklərin nəsildən-nəsilə ötürülməsinin qarşısı alına bilər. Qocalmanın dayandırılması

Paylaş:
681

Sizin üçün xəbərlər

Son xəbərlər

Bu gündən 181 avtobus yeni nəqliyyat mübadilə mərkəzindən hərəkət edəcəkBu gün, 15:21Azərbaycanın səfiri etimadnaməsini Ekvador Prezidentinə təqdim edibBu gün, 15:10Sahil Babayev Neftçalada vətəndaşları qəbul edibBu gün, 14:54Laçında uşaqların kompleks tibbi müayinəsi aparılıb - FOTOBu gün, 14:43Salyan sakinindən 2 kiloqramdan artıq heroin götürülübBu gün, 14:22Fövqəladə Hallar Nazirliyi tərəfindən daha bir qanunsuz tikili sökülübBu gün, 13:59Deputat: “Dünyada pensiya yaşının azaldılması yox, artırılması müzakirə olunur”Bu gün, 13:45Növbəti köç karvanı Füzuliyə çatıb, mənzillərin açarları təqdim edilib - YENİLƏNİB 1Bu gün, 13:41Bu şəxslərin təhsil haqqını dövlət ödəyəcəkBu gün, 13:34“Əlavə kassasiya qaydasında verilən şikayətlər əksər hallarda təmin olunmur” - Vəkillərdən ŞƏRHBu gün, 13:20Deputatdan TƏKLİF: “Təcili tibbi yardım helikopterləri alınsın”Bu gün, 12:54Azərbaycan cəmiyyəti işğalda olan kəndlərin azad ediləcəyinə inanır? - SORĞUBu gün, 12:41Şənbə günü hava necə olacaq?Bu gün, 12:38Ramazan bayramı günlərində Bakı-Qəbələ qatarları hər gün hərəkətdə olacaqBu gün, 12:28Qızıl və gümüşün bahalaşması davam edirBu gün, 12:21İctimai-iaşə obyektlərinin sahiblərinə çağırışBu gün, 12:15“N” hərbi hissəsində komanda-qərargah təlimi keçirilib - FOTOBu gün, 12:14Siyavuş Novruzov: “Bəzi şəxslər Azərbaycanda da terrorun olmasını istəyirdi”Bu gün, 12:02Azərbaycanda ötən gün 50 kiloqramdan artıq narkotik aşkarlanıbBu gün, 11:51FHN: Ötən sutka 39 yanğına çıxış olub, 57 nəfər təxliyə edilibBu gün, 11:39
Bütün xəbərlər