Mütəxəssis: İnsan DNT-si təxminən 3 milyard əsasdan ibarətdir - MÜSAHİBƏ | 1news.az | Xəbərlər
Müsahibə

Mütəxəssis: İnsan DNT-si təxminən 3 milyard əsasdan ibarətdir - MÜSAHİBƏ

Qafar Ağayev13:20 - 25 / 04 / 2022
Mütəxəssis: İnsan DNT-si təxminən 3 milyard əsasdan ibarətdir - MÜSAHİBƏ

İnsan DNT-si təxminən 3 milyard əsasdan ibarətdir və bu əsasların 99 faizindən çoxu bütün insanlar üçün eynidir.

Bunu Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti Yavər Hacısoy bildirib.

1news.az Yavər Hacısoy ilə müsahibəni təqdim edir.

- Yavər müəllim, DNT nədir və onun strukturuna nələr daxildir?

- Dezoksiribonuklein turşusu (DNT) - canlı orqanizmin formalaşması və həyati proseslərini davam etdirə bilməsi üçün irsi informasiyanın saxlanıldığı, nəsildən-nəsilə ötürülən biopolimerdir. Bəzi viruslar istisna olmaqla, bütün orqanizmlərin DNT molekulu var. O, orqanizmin hüceyrələrində həyata keçən bütün metabolik proseslərin davamlılığını təmin edərək nəzarəti özündə saxlayan, genetik məlumatın nəsildən-nəsilə ötürülməsini təmin edən quruluşdur.

DNT strukturunun müəyyən edilməsi genetika sahəsində böyük bir dönüş nöqtəsi olub. DNT molekulunda adenin, quanin, timin və sitozin adlı dörd növ azotlu əsas var. Molekulun bir zəncirindəki əsaslar digər zəncirlə komplementarlıq prinsipinə uyğun olaraq əlaqə yaradırlar. Belə ki, adenin timin ilə, quanin isə sitozin ilə qoşalaşmış komplekslər əmələ gətirir. Məhz bu xüsusiyyət DNT maddəsininin RNT (Ribonuklein turşusu) polimerinə ötürülməsinə imkan verir. Bu özəlliklər hüceyrə strukturlarının yaradılması və işlədilməsi, eləcə də informasiyanın sonrakı nəslə ötürülməsi kimi vacib proseslərin əsasını təşkil edir.

- Bildiyiniz kimi, aprelin 25-i Beynəlxalq DNT Günüdür. Beynəlxalq Günün mahiyyəti haqqında qısa məlumat verərdiniz.

- Bəşəriyyətin ən vacib və eyni zamanda ən müəmmalı kəşflərindən biri sayılan DNT molekulunun quruluşu haqqındakı məqalə 1953-cü ildə Ceyms Uotson, Frensis Krikin, Moris Uilkins və Rozalind Franklin tərəfindən “Nature” jurnalında nəşr olunub. 2003-cü il aprelin 25-də Beynəlxalq İnsan Genomu Araşdırma İnistitutu (National Human Genome Research Institute, NHGRI) tərəfindən insan genlərinin deşifrə edilməsi layihəsinin sona yaxınlaşdığı elan edilib. Belə ki, genomun bəzi hissələrinin əlavə analizləri başa çatmasa da layihə üzərində əsas işin yekunlaşdırılması bildirilib. İnsan genlərinin strukturunun müəyyən edilməsi səhiyyənin inkişafı istiqamətində atılan çox vacib addımdır.

- DNT haqqında ən maraqlı faktlar hansılardır?

- İnsanları bir-birindən ayırmaq qabiliyyətinin mənbəyi DNT-dir. İnsan DNT-si təxminən 3 milyard əsasdan ibarətdir və bu əsasların 99 faizindən çoxu bütün insanlar üçün eynidir.

İnsan genomu olan 3 milyard DNT zənciri məlumat şəklinə salındıqda təxminən 3 GB yer tutur.

Model, həll edilməmiş müxtəlif sualları, genetik məlumatın gələcək nəsillərə necə ötürüləcəyini, kopyalanmasını və ya müvəqqəti olaraq necə bloklanmasına kömək edir. İnsan Genomu Proyekti, həmçinin məlumatların təhlili üçün istifadə olunan avadalıqların inkişaf etdirilməsini təmin etdi.

Dövrümüzdə elm sahəsində irəliləyiş bu kriteriyalar olmadan mümkün deyil. Genetika sahəsində aparılan tədqiqatlar nəticəsində gələcəkdə insan DNT-si üzərində effektiv və dəqiq üsullar hazırlana bilər.

- Diaqnostika və terapiya üçün xüsusi DNT texnologiyalarından istifadə haqqında məlumat verərdiniz.

- Bu gün DNT-nin xəstəliklərin diaqnostikası və müalicəsi, genetik manipulyasiya texnologiyalarının tədqiqat və təkmilləşdirmə fəaliyyətlərində istifadə olunması, geni dəyişdirilmiş orqanizmlərin əldə edilməsi, biomüdafiə, məhkəmə və hüquqi proseslərin həllolunması üçün çox vacibdir.

DNT texnologiyasının prenatal genetik diaqnostikada istifadəsi ilə xəstəliklərin ana bətnində müəyyən edilməsi mümkün olub. Genetik mühəndisliyi sahəsində aparılan tədqiqatların nəticəsi olaraq gələcəkdə insan DNT-si üzərində dəyişikliklər etmək üçün daha təsirli, dəqiq üsul və avadanlıqların inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulub. Bu gün müalicəsi olmayan bir çox xəstəliklərdən insanların şəfa tapması gələcəkdə reallaşa bilər. Buna misal olaraq, genetik mexanizmləri tam bilinməyən bəzi sonsuzluqların müalicəsi, əksər irsi xəstəliklərin nəsildən-nəsilə ötürülməsinin qarşısı alına bilər. Qocalmanın dayandırılması

Paylaş:
677

Sizin üçün xəbərlər

Son xəbərlər

Sabah leysan olacaq - ProqnozBu gün, 12:40Heydər Əliyev mərkəzi üçün hazırlanan əsər - “Hava fontanı - kəlağayıların rəqsi” - VİDEOBu gün, 12:22Pensiyaçılar ölkə əhalisinin 10,8 faizini təşkil edirBu gün, 12:14Sabunçuda hospitalda ölüm faktı qeydə alınmasına görə araşdırma aparılırBu gün, 12:05Mingəçevirdə 200 min manatlıq dələduzluqda şübhəli bilinən şəxs saxlanılıbBu gün, 12:00Fevralda nə qədər adam pensiya təyinatı alıb? - AçıqlandıBu gün, 11:19RİNN bayramda gücləndirilmiş iş rejimində fəaliyyət göstərəcəkBu gün, 10:56“Qala” qoruğunda Novruz şənliyi keçirilib - FOTOBu gün, 10:48Yol polisi səfərə hazırlaşan sürücülərə müraciət edibBu gün, 10:38Abad məhəllələrdəki Novruz şənlikləri davam edir - FOTOBu gün, 10:27Xankəndidə xeyli silah-sursat tapılıbBu gün, 10:24Ötən gün 18 kiloqramdan çox narkotik vasitə aşkarlanıbBu gün, 10:12Mikayıl Cabbarov İlaxır Çərşənbəyə dair paylaşım edibBu gün, 10:10FHN Novruz bayramı ilə əlaqədar əhaliyə təkrar müraciət edibBu gün, 10:03Dağlıq ərazilərdə 6 dərəcəyədək şaxta olub - FAKTİKİ HAVABu gün, 09:59Beynəlxalq əmtəə, fond və valyuta bazarlarının göstəriciləriBu gün, 09:46TƏBİB Novruz bayramı ilə əlaqədar gücləndirilmiş iş rejimində işləyəcəkBu gün, 09:29Azərbaycan Mərkəzi Bankının valyuta məzənnələri açıqlanıbBu gün, 09:24Saatlıda narkokuryerdən 8 kiloqram heroin və marixuana aşkar edilibBu gün, 09:16Azərbaycan neftinin qiyməti 88 dolları keçibBu gün, 09:12
Bütün xəbərlər